et_atlas_final_son_hal

KIRMIZI ET ÜRETİMİ YERİNDESAYIYOR KANATLILAR UÇUYORTürkiye’nin yıllık toplam et üretimi artıyor. 1995-2013 yılları arasında kanatlıeti üretimindeki artış hızı %8.4 olurken, kırmızı et üretimi %0.07ile neredeyse hiç artmadı. Kişi başına düşen kırmızı et üretimi azaldı.Kurbanbayramlarında yaklaşık2 milyon küçük,600 bin büyük başhayvan kesiliyorDünya ve AB et üretiminde en büyük paya sahipolan domuz, Türkiye et üretiminde neredeysehiç yer tutmuyor. 1990-2010 yıllarıarasındaki koyun, keçi, sığır ve mandadan sağlananet üretimi için hayvan sayısı ve değişim hızı ilekasaplık güç ve karkas ağırlığından yararlanılarakyapılan tahminlere göre ilk dört yıllık döneminortalama kırmızı et üretimi 872.657 ton olarak hesaplanmışken,son dönemde bu değer 867.400tona düştü. Toplam üretimin neredeyse hiç değişmediği20 yıllık bu zaman diliminde, kırmızıet üretimine türlerin katkıları farklılaştı.Örneğin 1990-1993 dönemi yıllık üretimindesığırın %56.5 olan payı, hemen her yılartarak 2010-2013 döneminde %79.8’e yükseldi.Sığır eti üretimindeki toplam artış % 62.0, yıllık artışhızı da %2.2 olarak karşımıza çıkıyor. Aynı dönemdeyıllık olarak koyun eti %5.0, keçi eti %4.2 vemanda eti üretimi ise %16.4 oranında azaldı. Budurum Türkiye’de süt üretiminde olduğu gibi kırmızıet üretiminde de sığırın egemenliğinin enaçık delili olarak kabul ediliyor. Aslında domuzeti dışarıda tutulduğunda gelişmiş kabuledilen pek çok ülkenin kırmızı et üretimininsığıra dayalı olduğu görülüyor. Sadece birkaçAvrupa ülkesi ile Afrika ve Asya ülkelerininbirçoğunda sığırın kırmızı et üretimindekipayı %60’ın altında.Türkiye’de sığır eti üretiminin büyük bölümününhemen hemen hepsi sütçü ırklar, yerli ırklarve bunların melezlerinin erkeklerine dayalı olarakgerçekleştiriliyor. Yeri gelmişken hemen söyleyelim;yerli gen kaynaklarının korunmasına yönelikbazı çalışmalar yapılıyor. Fakat hemen heralandaki üretimin büyük bir bölümü az sayıdagenotipe dayandırılıyor. Yerli genotiplerin, orijinalbölgelerinde bile üretimde kullanılmalarınasık rastlanmıyor. Aksine söz konusu genotiplerinkaybolmasını hızlandıracak kontrolsüz melezlemeçalışmaları ile yabancı genotiplere dayalıyeni işletmeler kurdurulması büyük ölçüde destekleniyor.Yerli ve sütçü ırkların erkeklerinin yanı sıra damızlıkolmayan dişiler ile seçilmiş damızlıklardanelde edilen etler de insanların tüketimine sunulmayabaşlandı. Son yıllara kadar süren etçi ırklardansığır yetiştiriciliği yok denecek kadar azdı.Ancak son beş yıl içerisinde kurulan/kurdurulanbüyük ölçekli işletmeler, etçi ırk sığır yetiştiriciliğiniyoğun girdi kullanarak yapmaya çalışıyor.Çünkü Türkiye, dolayısıyla da bu işletmelerin hemenhemen hepsi meraya dayalı etçi ırk yetiştiriciliğiiçin uygun ve geniş alanlara sahip değil. ZatenTürkiye’de hayvansal üretimin meraya dayalı olarakyapılması önemsenmiyor ve doğal kaynaklaradayalı üretim bir kenara bırakılıyor.Sığır işletmelerindeki artışTürkiye‘deki yıllık kırmızı et üretimi10001000 tonSığır Manda Koyun Keçiyüzde72TÜİK8008709509008309308702520kg, kişi başına351990–1993566001540010513>1320001990–19931994–19971998–20012002–20052006–20092010–2013*01990–19931994–19971998–20012002–20052006–20092010–2013* 2010–2013 dönemi TÜİK veri tabanından alınmış, diğer dönemler yazar tarafından tahmin edilmiştir.2010–20138426ET ATLASI