et_atlas_final_son_hal

ir rakam vermek mümkün değil. Fakat popülasyondanelde edilmesi beklenen karkas miktarı ilesadece mezbaha kesimlerini içerdiği belirtilenTÜİK veri tabanındaki et üretim değerleri arasındakifark, mezbaha dışı kesimler hakkında bir fikirverebilir. Mesele bu şekilde ele alındığında, mezbahadışı kesimlerle elde edilen kırmızı et miktarınıntoplam üretimin yaklaşık %40-50’si kadarolduğu söylenebilir. Yalnız son yıllarda, özelliklesığır karkası için verilen parasal destek sayesindegenç erkek sığırların mezbaha dışında kesimi tamamenönlenmiş gibi görünüyor. Ancak destekalamayacak durumda olan hayvanların bir kısmınınmezbaha dışında kesilmesi de nadir görülenbir durum değil.Özellikle iç piyasa fiyatlarının yükseldiği dönemlerde,Türkiye’ye komşu ülkelerden yasal olmayanyollarla hayvan ve et girişi oluyor. Kaçakyolla giren hayvan sayısı ve et miktarı ile bunlarınkaynakları hakkında çok kesin bilgiler olmasa da,olayın varlığından hemen her kesim haberdar.Gerek mezbaha dışı kesimler gerekse kaçakçılıklailgili idari tedbirler alınmaya çalışılsa da, bu sorunlarhenüz tam olarak çözülemedi.KALİTELİ GIDA ARAYIŞIKesimhanelerde durum böyleyken gelelim pazarmeselesine... Türkiye’de pazarlanan toplam ettebüyük marketlerin payı %35 oranında. Geçmiş yıllardamarketlerin payının daha fazla olduğu, amason yıllarda kasap dükkânları ve/veya et marketlerininpayının arttığı tahmin ediliyor. Bu değişimdetüketicilerin kaliteli ve güvenli et arayışlarınınrolü olduğu düşünülebilir.En düşük gelir grubunu oluşturan %20’lik kesim,Türkiye’nin toplam harcanabilir gelirininyaklaşık %6‘sını harcıyor. TÜİK tarafından yürütülenbir çalışmada 2011 yılında en düşük gelirgrubunda yer aldığı ifade edilen yaklaşık 16.5milyon kişinin %86.4’ünün “İki günde bir et, tavukya da balık içeren yemek yeme durumu” “yiyemiyor”olarak belirtiliyor. Türkiye geneli için bu oran%60.2. Türkiye İstatistik Kurumu benzer bir çalışmayı2012 yılı için de yaptı ve bu sefer “iki gündebir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafınıkarşılamayanlar” olarak tanımlanan gruptaki insansayısını 16.7 milyon ve bunların en düşük gelirgrubundaki oranını da %83 olarak tespit etti. “AnkaraKentinin Yoksulluk Haritası” ismi ile yayınlananbir araştırmada ise yoksul olarak tanımlananinsanların %68,3’ünün yılda birkaç kez kırmızı ettükettiği ifade ediliyor. Bu oran yoksul olmayanlariçin %31.8 olarak hesaplanıyor. Özetle Türkiye’debaşta az gelirli hanelerde olmak üzere, et tüketiminin,özellikle de kırmızı et tüketiminin düşükolduğu söylenebilir.GÜBRE YÖNETİMİ DE SORUNTürkiye’de et üretiminden et ürünleri üretimine,yem bitkileri üretiminden yapay tohumlamaya,mevcut işletmeleri düzenlemekten yeni işletmelerkurmaya, gen kaynaklarının korunmasındanET ATLASImelezlemeye, buzağıdan süt ve ete kadar pek çokalanda üreticilere destek veriliyor. Konuları vemiktarı her yıl Bakanlar Kurulu tarafından kararlaştırılandesteklerden kimlerin hangi koşullardayararlanabileceği Bakanlıkça kararlaştırılıyor.Örneğin 8 Nisan 2013 tarih ve 28612 sayılı ResmîGazetede yayınlanan 2013/4463 sayılı BakanlarKurulu kararına göre, besi süresini tamamlamışerkek sığırlarını 2013 yılı içerisinde bakanlıkça belirlenenkesimhanelerde kestirenlere Türkiye’dedoğmuş sığır başına 300 TL, ithal edilmiş sığır başınada 100 TL destek verildi.12 Nisan 2014 tarihli ve 28970 sayılı Resmî Gazeteyayınlanan 2014/6091 sayılı Bakanlar Kurulukararında da 2014 yılı içerisinde verilecek destekleryer aldı. Bu karar çerçevesinde suni tohumlamadanve etçi ırklardan doğmuş buzağılara 75TL, etçi ırklarla tohumlanan ve bu ırklardan birmelez buzağı doğuran ineklere 350 TL, bu ineğinbuzağısına da 150 TL destek verilmesi kararlaştırıldı.Kesilecek erkek sığırlardan yurtiçinde doğmuş olanlara verilecek destek miktarınıbelirlemekte ise, süte verilecek destekmiktarında olduğu gibi, Gıda Tarım ve HayvancılıkBakanlığı yetkili.Türkiye hayvancılık işletmeleri için gübre yönetimiönemli bir sorun. Bu durum özellikle şehirlerinyakınında yer alan büyük işletmeler için geçerli.Küçük ölçekli işletmelerin tamamına yakınıüretilen gübreyi işletme arazilerinin gübrelenmesindekullanıyor. Hayvan gübresi geçmişte olduğugibi yakıt (tezek) olarak kullanılmıyor. Amaişletmelerden toplanan gübreyi işleyerek dahanitelikli ve daha kolay kullanılabilir hale getirenişletmeler (bir nevi gübre fabrikaları) da kuruldu.Bazı büyük işletmeler ise gübreden biyogaz üretentesisler inşa etti.Türkiye’de hayvan refahı ve çevreye duyarlılığınartırılmasına yönelik çabalar sergileniyor.Ama henüz hem üretim süreçleri hem de gübrebaşta olmak üzere hayvansal atıklar ve ilaç kullanımıtam olarak denetlenemiyor. Ayrıca bazıGDO’lu ürünlerin yem bitkisi olarak ithalatınaizin verildi.Beslenme biçimi kriz zamanlarında değişiyorSüt ve yumurta da dahil olmak üzere hayvansal ürün tüketimiylegünlük kişi başına alınan enerji miktarı, kcal5004003000429349Pek çokülkede olduğu gibiTürkiye‘de detüketiciler kaliteligıda arayışında1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010415Daha yeni veriye ulaşılamamıştır466FAOSTAT29