ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

123
2009 yılı Ocak-Aralık döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2008 yılı on iki aylık
toplama oranla yüzde 14,5 azalarak 7.245 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Cari transferler kalemi, 2009 yılında yüzde 8,9 oranında artarak 2.302 milyon dolar giriş kaydetmiştir. Bu
dönemde,Genel Hükümet kalemi 1.155 milyon ABD doları gelir kaydederken, diğer sektörler kalemi altında yer
alan işçi gelirlerinde ise 934 milyon dolar gelir gerçekleşmiştir.
Sermaye ve Finans Hesabı detaylarına baktığımızda, 2009 yılında finans hesaplarında gerçekleşen net
sermaye girişi, 2008 yılına oranla yüzde 85,1 azalarak 5.417 milyon dolar olmuştur. Sermaye girişindeki azalma
ülkemize has bir durum olmayıp kriz kaynaklı olarak sermaye hareketlerinde genel bir kısıntı ve risk algısındaki
artışa bağlı olarak likiditede bir çekilme küresel ölçekte yaşanmıştır. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler
şu şekilde özetlenebilir.
Doğrudan Yatırımlar: Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin
yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri
gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2008 yılında
18.269 milyon dolar olarak gerçekleşmişken, 2009 yılının oniki aylık döneminde toplam yüzde 58,4 azalarak
7.597 milyon dolar olmuştur. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de
gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının 2008 yılına oranla yüzde 38 azalarak 1.820 milyon dolara gerilediği
görülürken, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili
olarak 147 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleştirilmiştir.
Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2008 yılında net 2.549 milyon
dolar tutarında yatırım yapılmışken, 2009 yılında yapılan yatırım miktarı 1.571 milyon dolara düşmüştür. Sonuç
itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde 2009 yılında gerçekleşen net sermaye girişi yüzde 61,7 oranında azalarak
6.026 milyon dolar olmuştur.
Portföy Yatırımları: 2008 yılında 5.046 milyon dolar net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında 2009
yılında 198 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşmiştir.
Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul
değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2008 yılında 1.276 milyon doları 2009 yılında da 2.740 milyon dolar tutarında
net alım yapılmıştır.
Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler başlığı altında yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili
olarak Genel Hükümet, 2009 yılında 1.820 milyon dolar tutarında net kullanım gerçekleşmiştir. Aynı kalem, 2008
yılında 587 milyon dolar net kullanım olarak gerçekleşmişti.
Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında 2009 yılı Aralık ayında 639 milyon dolar tutarında net
alım yaparak 2009 yılında toplam 2.827 milyon dolar net alım gerçekleştirmiştir. Öte yandan, devlet iç borçlanma
senetleripiyasasında yurtdışı yerleşiklerce Aralık ayında 1.198 milyon dolar tutarında net satımla birlikte, 2009
yılının tamamında toplam 1.709 milyon dolar tutarında net satım olmuştur.
Diğer Yatırımlar: Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde 2008 yılında 24.563 milyon
dolar net giriş gerçekleşmişken, 2009 yılında 696 milyon dolar net çıkış olmuştur.
a. Varlıklar
Bu bölümde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, 2008 yılında
yurtdışı yerleşiklerce 1.723 milyon dolar tutarında net kredi geri ödemesi gerçekleştirilmişken, 2009 yılında net 1.403
milyon dolar tutarında kredi açılmıştır. Öte yandan, nakit kredilerde 2008 ve 2009 yılının on iki aylık dönemlerinde
yurtdışında yerleşik kişilere sırasıyla 97 milyon ve 483 milyon dolar tutarında net kredi açılmıştır.
Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2008 yılında 9.060 milyon dolar artmışken, 2009
yılında 6.018 milyon dolar azalış kaydetmiştir.
b. Yükümlülükler
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010