ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

16
II. KÜRESEL EKONOMİDEKİ GELİŞMELER
2.1 GENEL KÜRESEL GELİŞMELER
2007 yılında ABD’de yaşanan mortgage (subprime) krizi ile başlayan süreç değişim ve dönüşümler yaşayarak
bugüne kadar devam etmiştir. Bu süreç, kimilerine göre 1929 bunalımından sonra küresel çapta yaşanan en
önemli kriz olarak tanımlanmaktadır. Bu krizi öne çıkaran ve dolaylı olarak krizin ortaya çıkardığı diğer hususlar
ise küresel finansal sistemin eleştirilmesi ve küresel finansal mimariyi yöneten uluslararası örgütlerin yeniden
ve çok radikal bir şekilde değişmesi yönünde oluşan taleptir. Bu hususa ilişkin detayları izleyen ilgili bölümlere
saklayarak genel küresel gelişmeler hakkında bilgi vermek daha yerinde olacaktır.
İçinde bulunduğumuz dönemde talep arttırıcı politikaların uygulanmaya başlanması, finansal piyasalara yönelik
olarak kamu müdahalesinin çok büyük boyutlara ulaşması, OECD dışındaki bazı ülkelerde talebin hafif de olsa
harekete geçmesi gibi gelişmelerle birlikte krizden çıkış yönünde sinyaller alınmaya başlanmıştır. Bunlara ek olarak
finansal şartlardaki son gelişmeler ve ileriye yönelik olumlu beklentiler, özel sektör bilançolarındaki düzelme
ve makroekonomik politika desteklerindeki nisbi azalma ile birlikte dengeli bir krizden çıkış beklentisi
oluşmuştur. OECD ülkelerindeki işsizlik oranı her ne kadar 2010’da düşmeyecek olsa da, 2010 yılında yaşanacak
nisbi bir büyümenin de etkisi ile 2011 yılında büyümenin yüzde 9’ların biraz üzerinde olarak gerçekleşeceği tahmin
edilmektedir. Öte yandan ekonomik yapıdaki olağanüstü yavaşlama ile birlikte birçok ülkede enflasyon düşük
oranlarda gerçekleşirken, enflasyon artışı birkaç ülkede söz konusu olacaktır.
Mevcut küresel yapı içinde riskler çift yönlü olarak hareket etmektedir, yani kayıp ve kazanç riskleri aynı
düzeydedir: Finansal şartların daha hızlı bir şekilde iyileşmesi ile birlikte bunun yaratacağı pozitif bir hava finansal
şartlardan etkilenen daha güçlü bir yatırım ortamına neden olabilir ki bu da tekrar büyümenin ve finansal şartların
iyileşmesine sebep olacaktır. Öte yandan, bu ortamda büyük bir finansal kurumun iflası veya finansal sıkıntısının
süreci tersine çevireceği de açıktır. İşsizlik de ayrıca önemli bir risk olarak kendini göstermektedir. İşsizlik nedeni
ile finansal kurumlar dolaylı olarak etkilenebileceği gibi talepteki azalma nedeni ile bazı ülkelerde enflasyon
düşüklüğünden deflasyona geçilmesi de mümkün olabilir, ki bu sorundan kurtulması, bu soruna yönelik ekonomi
politikaları üretilmesi ise daha da zordur.
Krizin önlenmesi için ortaya atılan tüm önlemler, hükümetler, merkez bankaları ve diğer küresel kurumlarca
sağlanan likidite ekonomik şartların iyileşmesi ile tekrar piyasadan çekilmek durumundadır. Ancak, bunun ne
şekilde ve ne tür araçlarla ve hangi zamanda yapılacağı ise diğer ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Krizin
herhangi bir aşamada tekrar canlanması veya normalleşme şartlarının oluşması durumunda uygulanabilecek politika
almaşıkları Şekil 1’de yer almaktadır. Bu almaşıkların hepsinin birbiri ile daha farklı etkileşimleri de bulunmakta
ve ayrıca zaman içinde bu almaşıkların yan etkileri de gözükmektedir. Mevcut küresel sistem içinde, ülkelerden
doğup küresel boyuta ulaşan krizleri kontrol edecek güvenilir bir organizasyonun bulunmaması, IMF’nin
bu rolü oynarken aldığı düşük notlar ise finansal mimarinin eleştirilmesini hızlandırmış ve farklı sorular için
cevaplar aranmaya başlanmıştır.
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010