ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

53
2008-2009 yıllarında turizm gelirine aylar itibariyle bakıldığında, 2009 yılının bazı aylarında önceki yıla göre
düşüş olduğu görülmektedir.
3.1.4 Bazı Alt Sektörler
Madencilik ve Metal
Ülkemiz maden kaynakları itibariyle kendi kendine yeterli olan ülkeler arasında yer almakta ve altmışın
üzerinde farklı maden ve mineral üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu konuda tarihsel anlamdaki gelişmeler 1923
İktisat Kongresi’ne kadar gitmekle birlikte sonraki gelişmelerin yetersizliği şu andaki halimizden anlaşılabilmektedir.
Gelişmiş sanayi ülkelerinde milli gelir içinde madenciliğin payı yüzde 4-10 arasında iken ülkemizde bu oran yüzde
1.2 civarındadır.
Sektöre baktığımızda yirmi dolayında yabancı ortaklı yerli firma ve yaklaşık dört bin adet işletme faaliyet
göstermektedir. 34 bin 883 arama, 8 bin 568 işletme olmak üzere toplam 43 bin 451 maden ruhsatı işlem görmektedir.
MİGEM tarafından verilen izin ile özel sektörün de yeraltı madenlerini ekonomiye kazandırması için ön işletme
ve işletme ruhsatı alması kabul edilmiş, bu anlamda 71 ilde 5 bin 576 maden sahası için ihaleler açılmıştır. Özel
sektöre devredilecek arazi ile birlikte birçokmadenin üretimi de söz konusu olabilecektir. Devlet, mermer, maden
kömürü, elmas, yakut, uranyum, toryum, altın, kurşun, demir gibi madenlerle birlikte bor maden sahalarında da
arama ve işletme hakkını özel sektöre verecek, bu şekilde atıl duran sahalar özel sektör eliyle işletilecek, ekonomiye
katma değer sağlanmasına çalışılacaktır.
Ülkemiz dünya piyasalarında bor, feldispat ve manyezit üretiminde üst sıralarda yer almaktadır.
Madencilik üretiminin önünde sadece mevzuat, politik ve rekabet engelleri değil, aynı zamanda çevre
düşmanlığı şeklinde lanse edilen psikolojik engeller de yer almaktadır. Bir yandan otomobil üretelim derken
öte yandan 1200 kg’lık bir otomobil üretmek için lazım olan 5 ton mineral maddenin de doğadan sökülüp alınması
gerektiğini bilmemiz gerekmektedir.
Ülkemizde maden aramalarının ancak yüzde 30’u gerçekleştirilmiştir. Yani yüzde 70 itibariyle ülkemiz
maden potansiyeli noktasında bakir/belirsiz durumdadır. Avrupa ülkelerinde varlığını ortaya çıkarmamış bir
ülke bulunmamakta, her ülke hangi varlığa sahip olduğunu bilmekte ve buna göre bir program yapmaktadır.
Ülkemizin en önemli kaynaklarından biri olan bor’daki rekabet gücümüz ilk ürün maliyetlerinin
düşüklüğünden kaynaklanmaktadır. Başka ülkelere göre üç misli daha ucuz bor maden maliyetimiz bulunmaktadır.
Ancak, daha çok hammadde olarak satımı yapılan bor yerine, bora dayalı kimyasal madde üretimine veya nihai
madde üretimine geçilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde madenlerin de ikame yöntemleri söz konusu olabilmektedir.
Ülkemizde toryum vb. gibi varlığı bile ispatlanmamış bazı madenlerden bahsedilmekte (neptünyum, ostinyum)
, bir tür internet efsanesi olarak varolmayan başka madenler de ifade edilmektedir. Belki bu söylentilerin arkasında
bu soruların gerçek muhatabının kim olduğunun bilinmemesi de rol oynamaktadır.
Maden üretiminde küresel şirketlerin kendilerine yâr olmayan madenlerin çıkarılmasını engelledikleri yönünde
manipülatif hareketler yaptıkları bilinmektedir. Ya ilgili rezervleri kendileri ele geçirmeyi ya da çıkarılmasını
engellemeyi tercih edebilirler. Ülkemizde bu anlamda bir madencilik bilinci hem halk, hem üretici hem de kamu
kesiminde gerekmektedir. Madencilik zararlı diyerek üretimi engellemek ne kadar yanlış ise bu işi herkese vermekde
o kadar yanlıştır. Madenlerin neticede kıt kaynaklar olduğu ve hem zaman hem miktar itibariyle en optimum
kullanımının neticede kamu tarafından tespit edilebileceğinin kabul edilmesi ve buna göre gereken politikaların
oluşturulması en akılcı yöntem olacaktır.
Madencilik sektörünün yaşadığı sorunların başında bazı mevzuat engelleri yer almaktadır. Madenciliğin uzun
soluklu bir iş olduğu ve yatırımların belki 20 sene sonra getirisinin alınacağı düşünülürse kamusal koordinasyonla
kararlar alınmalı ve olumlu düzenlemeler olumsuz hale getirilmemelidir. Kaypak bir zeminde bu kadar uzun süreli
yatırımların gerçekleştirilmesi de tabii olarak mümkün olmayacaktır.
Son yıllardaki ihracat atağımızdan madencilik kesimi de payını almış ve maden ihracatımız 2004 yılında 1.3
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010