ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

59
geliştirmeye, atölye boyutundan çok sayıda orta ölçekli işletmenin yer aldığı bir yapıya geçmiş ve bu dönemde
ihracat ağırlıklı olarak gelişmeye devam etmiştir. Bir yandan yeniliklerle bir yandan bavul ticareti ile ihracatını
arttırıp toplam ihracat içinde 1995’lerde yüzde 30’lara yakın bir pay edindi.
1996 sonrası AB ile Gümrük Birliği ilişkilerinin itici gücü ile sektörde ölçekler büyümeye, KOBİ’lerin payı
genişmeye başlamış, aynı dönemde moda ve marka bilinci de yerleşmeye başlamıştır. 2000’den itibaren, aktif
pazarlama ile birlikte, sektör, kendi özgün tasarımları ve koleksiyonlarını üretmeye başladı. Yurtiçi ve yurtdışında
mağazacılık ve markalaşma ile Türk modacılarının varlığı hızla arttı. Hem hızlı, hem esnek bir şekilde parti üretime
yönelen sektörde koleksiyon ve sezon sayıları da artmaya, üretim süreleri kısalmaya başladı.
Bununla birlikte, 2000’li yılların başından itibaren maliyet-fiyat-rekabet üçgeninde, başta Çin olmak üzere çok
sayıda yeni ülkenin rekabeti yaşanmaya başladı. 1 Ocak 2005’te dünya ticaretindeki serbestleşme etkisi ile birlikte
sektör yeni bir rekabet dönemine girdi.
Tekstil sektörünün sorunlarına baktığımızda şu başlıkları saymamız mümkündür:
• Kayıt dışı ekonomi: Tekstil ve giyim sanayinde kayıt dışı faaliyet gösteren çok fazla şirket bulunmakta
ve bu şirketler haksız rekabete neden olmaktadırlar.
• Kontrolsüz ithalat:Ddampingli malların Türkiye’ye girmesini önlemek için alınan tedbirler
yetersizdir. Soruşturmalar ve mahkemeler uzun sürmekte bu nedenle sektör haksız rekabetten ciddi
zararlar görmektedir.
• Teşvik sorunu: Hükümetler bugüne kadar tekstil ve konfeksiyon sektörünü bir stratejiye
dayandırmadan teşvik ettiler.
• Reel kur: Doğrudan maliyet kalemleri içinde yer almasa da, Türk Lirası’nın son 2 yılda aşırı değer
kazanması sektörü etkiliyor.
• İşçilik maliyeti: Sektörün maliyetleri içinde işçiliğin payı yüzde 15 civarındayken, bu oran hazır
giyimde yüzde 30’a kadar çıkmaktadır. Hazır giyimin daha fazla emek yoğun olması, bu sektörün
emek maliyetinden ve dolayısıyla üretimde küreselleşme sürecinden daha fazla etkilenmesine neden
olmaktadır.
• Enerji giderleri: Enerji girdilerindeki yüksek fiyatlar tüm sektörler gibi bu sektörü de etkilemektedir.
Elektrik enerjisi ve doğal gaz fiyatları OECD ülkeleri ortalamalarına ve pek çok gelişmekte olan
ülkeye göre yüksektir.
Türkiye’deki hazır giyim sektörünün genel yapısına baktığımızda güçlü ve zayıf yönleri ile karşılaştığı
fırsatlar ve riskler şöyle sıralanabilir:
• Güçlü Yönleri: Hız ve esneklik, kaliteli pamuk üretimi, eğitimli ve tecrübeli işgücü, marka bilincinin
gelişmiş olması.
• Zayıf Yönleri: yüksek işgücü maliyetleri, yüksek enerji maliyetleri, şirketlerin pazarlama ve dağıtım
kanalları ile ilgili sorunları, şirketler arasında stratejik ortaklığın kurulamaması.
• Fırsatlar: Türkiye’nin coğrafi konumu ve pazara yakınlık, yeni pazar fırsatları, 2005’den sonra Çin,
ABD ve Japonya’ya giriş kolaylığı, komşu ülkelerle ticaretin gelişmesi, kumaş alanında yaşanan
teknolojik gelişmeler.
• Riskler: İşgücü maliyetlerini oluşturan vergi ve prim yükünün artması, dünyada kotaların kalkmasıyla,
Çin’in oluşturacağı haksız rekabet ortamı, Çin, Hindistan, Pakistan, Bangladeş gibi ülkelerin düşük
maliyetleri, bölgesel entegrasyonlar, uluslararası rekabetin artması.
Tekstil sektörü açısından 2008’in son ayları ve 2009 “kriz yılı” olarak adlandırıldığı için zaten sektör bir kriz
yaşamaktaydı. 2009 yılı için baktığımızda sektörün en azından Türkiye’nin genel ihracat düşüşünün altında bir
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010