ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

76
hesaplanan yoksulluk sınırlarına göre, kentsel yerlerde bu oran yüzde 14,7 iken, kırsal yerlerde yüzde 15,1’dir.
2007 yılı sonuçlarına göre kurumsal olmayan nüfusun; yüzde 60,8’i kendilerine ait konutta oturmaktadır.
Yüzde 39,1’inin oturduğu konutta “sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb.” sorunlar söz
konusudur. Yüzde 39,8’inin oturduğu konutta “izolasyondan dolayı ısınma sorunu” yaşanmaktadır. Yüzde 55,5’inin
hanesinin taksit ödemeleri ve borçları (konut alımı ve konut masrafları dışında) bulunmakta, bu borç ödemeleri,
yüzde 23,3’ünün hanesine çok yük getirmektedir. Yüzde 70’ten fazlasının hanesi, ekonomik nedenlerle; “evden
uzakta bir haftalık tatili”, “beklenmedik harcamalarını” ve “yıpranmış ve eskimiş mobilyalarını yenileme ihtiyacını”
karşılayamamaktadır.
1 Aralık 2009’da açıklanan TÜİK 2008 Yoksulluk Çalışması Sonuçları’na göre Türkiye’de yoksulluk
oranı yüzde 17,11’dir. 2008 yılında Türkiye’de fertlerin yaklaşık yüzde 0,54’ü yani 374 bin kişi sadece gıda
harcamalarını içeren açlık sınırının, yüzde 17,11’i yani 11 933 bin kişi ise gıda ve gıda dışı harcamaları içeren
yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır.
1 TÜİK, yayımladığı haber bültenlerinde harcama esaslı farklı yöntemlerin kullanıldığı yoksulluk hesaplamalarına yer
vermektedir. Bunlardan “göreli yoksulluk” bireylerin ortalama refah düzeylerinin belli bir oranın altında olması durumu
olarak tanımlanmakta olup, toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelir veya harcamaya sahip olan birey veya
hanehalkı göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Refah ölçüsü olarak amaca göre harcama veya gelir düzeyi seçilebilir.
Hanehalkı bütçe araştırmasında eşdeğer kişi başına “tüketim harcaması medyan değerinin yüzde 50’si göreli yoksulluk sınırı
olarak” tanımlanarak göreli yoksulluk oranı hesaplanmaktadır. Bu araştırmada, harcama yerine eşdeğer fert başına düşen
(eşdeğer hanehalkı kullanılabilir) gelirleri kullanılarak, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir medyan değerine göre belirlenen
çeşitli göreli yoksulluk sınırları (yüzde 40, yüzde 50, yüzde 60 veya yüzde 70) hesaplanmaktadır. TÜİK tarafından ilk kez bu
çalışmada hesaplanan gelire dayalı göreli yoksulluk oranları, uluslararası karşılaştırılabilirliği olması bakımından tercih
edilmektedir.
Kişi başı günlük harcaması, satınalma gücü paritesine göre 1 doların altında kalan fert bulunmamaktadır. Buna
karşın satınalma gücü paritesine göre kişi başı günlük 2,15 dolar olarak tanımlanan yoksulluk sınırı altında bulunan
fert oranı %0,47, yoksulluk sınırı 4,3 dolar olduğunda yoksul fert oranı ise yüzde 6,83 olarak tahmin edilmiştir.
2007 yılında yüzde 0,48 olarak tahmin edilen açlık sınırının altında yaşayan fert oranı 2008 yılında yüzde
0,54’e yükselmiş, yoksul fert oranı ise yüzde 17,79’dan yüzde 17,11’e düşmüştür.
2008 yılında, 4 kişilik hanenin aylık açlık sınırı 275 TL, aylık yoksulluk sınırı ise 767 TL olarak tahmin
edilmiştir. Kırsal yerlerde yaşayanların yoksulluk riski kentsel yerlerde yaşayanlardan fazladır. Kırsal yerleşim
yerlerinde yaşayanlarda 2007 yılında yüzde 34,80 olan yoksulluk oranı 2008 yılında yüzde 34,62’ye, kentsel yerlerde
yaşayanların yoksulluk oranı da yüzde 10,36’dan yüzde 9,38’e düşmüştür.
Hanehalkı büyüklüğü arttıkça yoksulluk riski artıyor. 2008 yılında hanehalkı büyüklüğü 3 veya 4 kişi olan
hanelerde bulunan fertlerin yoksulluk oranı yüzde 8,48 olurken, 7 ve daha fazla olan hanelerde fertlerin yoksulluk
oranı yüzde 38,20 olarak hesaplanmıştır. 7 ve daha fazla kişiden oluşan hanelerden kentsel yerlerde oturanlar için
yoksulluk riski yüzde 26,95 iken kırsal yerlerde bu oran yüzde 54,03’dür.
Hanehalkı türüne göre çocuklu çekirdek ailede bulunan fertlerin yoksulluk oranı yüzde 15,42 olurken, çocuksuz
çekirdek ailelerdeki fertlerde bu oran yüzde 8,76’ya düşmektedir. Ataerkil veya geniş ailelerdeki fertler için yoksulluk
oranı ise yüzde 21,79 olarak tahmin edilmiştir. Kentsel yerlerde çocuklu çekirdek ailede yaşayan fertlerin yoksulluk
riski yüzde 9,14 iken kırsal yerlerde bu oran yüzde 33,77’dir.
Fertlerin çalışma durumlarına göre yoksulluk riski de değişiyor. 2008 yılında ücretli-maaşlı çalışanlarda
yoksulluk oranı yüzde 5,93 iken, yevmiyeli çalışanlarda bu oran yüzde 28,56, işverenlerde yüzde 1,87, kendi
hesabına çalışanlarda yüzde 24,10 ve ücretsiz aile işçisi olanlarda ise yüzde 32,03 olmuştur.
En yüksek yoksulluk riskine sahip olan tarım sektöründe çalışanlarda yoksulluk oranı 2007 yılında yüzde 32,05
iken, 2008 yılında yüzde 37,97 olarak tahmin edilmiştir. Sanayi sektöründe çalışanlarda 2008 yılında yoksulluk
oranı yüzde 9,71 olarak hesaplanırken, bu oran hizmet sektöründe çalışanlarda yüzde 6,82 olmuştur. 2008 yılında
ekonomik olarak aktif olmayan fertlerin yoksulluk oranı yüzde 13,73 iken, iş arayan fertlerin yoksulluk oranı yüzde
17,78’dir.
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010