ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

79
3.4.3 Tüketimdeki Gelişmeler
Eylül 2009’da yayınlanan TÜİK Hanehalkı Tüketim Harcaması Sonuçları’na göre (Bu araştırmalarda adrese
dayalı nüfus kayıtları kullanılmaktadır.) Türkiye genelinde hanehalklarının yaptığı toplam tüketim harcamalarının
içinde en yüksek payı yüzde 29,1 oranıyla konut ve kira harcamaları almaktadır. Yani vatandaş gelirinin üçte
birlik kısmı ile konaklamayı halledebilmektedir. Harcamaların yüzde 22,6’sı gıda ve alkolsüz içeceklerden
oluşmakta, yapılan harcamalar içinde eğitim hizmetleri harcamalarının payı ise yüzde 2 şeklindedir.
Türkiye’de hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 1 626 TL olarak tahmin edilirken, bu rakam
kentsel yerlerde 1 808 TL, kırsal yerlerde ise ortalama 1 183 TL olarak tahmin edilmiştir.
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010
Şekil 23: Harcama Türlerine Göre Hanehalkı Tüketim Harcamaları Dağılımı
Kaynak: TÜİK
2008 yılında gıdaya ve eğitime ayrılan payda 2007’ye göre düşüş gözlenirken konut ve ulaştırma
harcamalarına ayrılan pay artmıştır. Yıllık veriler gecikmeli gelmekle birlikte kriz ortamı nedeni ile 2009 yılı
gerçekleşmelerinin de 2008 yılına göre kötüleşmesi beklenmektedir.
2008 yılı ile yeni nüfus projeksiyonlarına göre revize edilen 2007 Hanehalkı Bütçe Araştırması sonuçları
karşılaştırıldığında; 2007 yılında yüzde 23,6 olan gıda harcaması payının 2008’de yüzde 22,6 olarak gerçekleştiği;
eğitim harcamaları payının yüzde 2,5’ten yüzde 2’ye, sağlık harcamaları payının yüzde 2,4’ten yüzde 1,9’a düştüğü;
konut harcamalarının yüzde 28,9’dan yüzde 29,1’e, ulaştırma harcamalarının yüzde 11,1’den yüzde 14,1’e, kültür
ve eğlenceyle ilgili harcamaların ise yüzde 2,1’den yüzde 2,5’e yükseldiği gözlenmiştir.
Düşük gelirli hanehalkları, yüksek gelirli hanehalklarına göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırmaktadır.
Gelire göre sıralı yüzde 20’lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında; birinci yüzde
20’lik grupta yer alan hanehalklarının gıda harcamasına ayırdıkları pay yüzde 33,7 iken, beşinci yüzde 20’lik
gruptaki hanehalklarının gıda harcamalarına ayırdığı payın yüzde 17,2 olduğu gözlenmektedir. Eğitim hizmetleri
harcamalarının oranı ise birinci yüzde 20’lik grup için yüzde 0,7 olurken, beşinci yüzde 20’lik grup için yüzde 3’tür.