ASKON EKONOMİ RAPORLARI: 14 KÜRESEL KRİZDEN KIRILGAN ...

88
Kamusal sermayeli mevduat bankalarında çalışanların yüzde 71’ini yüksek öğretim kurumlarını bitirmiş ve
lisansüstü eğitim yapmış personel oluşturmaktadır. Bu oran, özel sermayeli mevduat bankalarında yüzde 80, yabancı
bankalarda yüzde 72 ve kalkınma ve yatırım bankalarında ise yüzde 73 şeklindedir.
Ekim-Aralık 2009 dönemi itibariyle bankacılık sektöründe çalışanların yüzde 50’si kadınlardan oluşmaktadır.
Bu oran kamusal sermayeli mevduat bankalarında yüzde 39, özel sermayeli mevduat bankalarında yüzde 55, Fon
bankasında yüzde 38, yabancı bankalarda yüzde 55, kalkınma ve yatırım bankalarında ise yüzde 32 düzeyindedir.
BDDK verilerine bakıldığında bankacılık sektöründe 2009 yılında mevduat başta olmak üzere, bankalara
borçlar, para piyasalarına borçlar ve repo yoluyla yaratılan kaynaklar; öncelikle menkul değerler portföyü olmak
üzere, krediler ve bankalardan alacaklar kalemlerine plase edilmistir.
Kutu 8: Bankacılık Kârları
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Tevfik Bilgin, düzenlediği basın toplantısında, 31 Aralık
2009 tarihi itibariyle bankacılık sisteminin aktif büyüklüğünün 834 milyar lira olduğunu belirterek bir yıllık dönemde
aktiflerini yüzde 14 oranında artırdığını kaydetti.
Kredilerdeki artış oranının yüzde 6,9 olduğunu ifade eden Bilgin, kredilerin toplam tutarının da yıl sonunda 393 milyar
lira düzeyinde gerçekleştiğini söyledi. Bilgin, takipteki alacakların da bu dönemde yüzde 55,5 oranında arttığını ve brüt
olarak 14 milyardan, 22 milyar liraya geldiğini ifade etti.
Yukarıdaki açıklamalara baktığımızda en çarpıcı husus kredilerin yüzde 6.9 artması olmuştur. Bankaların mevduat
toplayıp kredi plase ettiklerini düşündüğümüzde satışların kredi olduğu anlaşılacaktır. Yani bankalar para kazanmak
için kredi satmak durumundadırlar. Kredi artışının yüzde 6.9 olduğu bir ortamda banka kârları nasıl yüzde 50’lere doğru
gitmektedir? Çok kısa bir şekilde ifade edilecek olursa, bankalar vatandaşın vergileriyle ödediği kamu borçları üzerinden
kazançlarını çoğaltmışlardır.
Bankaların mevduat faizlerini artırmadan kredi faizlerini artırdıkları ve vadesi gelmeyen kredileri geri çağırarak birçok
şirketi zor durumda bıraktıkları bir gerçektir. Bankaların içinde yaşadığı topluma karşı sosyal sorumlulukları
bulunmaktadır. Bu sorumluluklar, sadece güzel günlerde değil kötü günlerde de artırarak yerine getirmelidirler.
Bankalar 2008 yılına göre 2009 yılında çalışan sayısını 562 kişi azaltmış, 28 şubeyi de kapatmışlardır. Yani kârlar
artırılmış, personel azalmış, şube sayısı azalmıştır. Bankacılık tabiri ile bu durum aslında “verimlilik artışı” ile ya
da “elektronik bankacılık” , “şubesiz bankacılık” ile açıklanabilir. Bu açıklamaların samimiyeti iyileşen ekonomik
ortamda daha da net ortaya çıkacaktır. 2010 ve sonrasında şartlar iyileştiğinde de bankaların yine gelişen teknoloji yardımı
ile şube ve personel sayısını azaltması beklenmelidir. Eğer artış oluyorsa bu noktada soru işaretleri oluşacaktır. Buna ek
olarak, her şey bir kenara bırakıldığında bankaların kriz döneminde işçi çıkarması işletmecilik ahlakına uymayacaktır.
İşten çıkarılan kişilerin bankaya 5000 TL maliyeti olduğunu düşündüğümüzde yıllık personel maliyetine katkısı 33
milyon TL olacaktır. 20 milyar TL kâr eden bir sektörün bu hususu da açıklaması gerekmektedir.
Bankacılık sektörünün ve finansal hizmetler sektörünün ülke içindeki öneminin her kesim farkındadır. Ancak, küresel
krizin varlığından ve riskinden kaçınmak için bu kadar korumacı olmanın ve bu kadar fazla kapanmanın sektörün ahlaki
tutumunu zedelediği açıktır. Tabir yerinde ise dünya finans piyasaları kalp krizi geçirirken ülkemiz bankaları ise kalbi çok
sağlam ama el ve ayaklarını gereksiz yere kesen bir işletme yönetimi sergilemektedir.
Bu kriz ortamları için de BDDK’ya ek dersler düşmektedir. Bankacılık sektörü için nasıl bir sermaye yeterlilik sınırı
gerekmekte ise, ülke ihtiyaçlarına gore bir tür üst sınır da konulabilmelidir.
Bankacılık sektörünün aktif toplamı 2008 yıl sonuna göre yüzde 13,8 oranında artarak Aralık 2009 itibarıyla
833,9 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. Aynı dönemde sektörün kredileri yüzde 6,9 artarken, menkul değerler
TÜRKİYE EKONOMİSİ 2010