yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 14
6. Takım Çantasındaki Aletler Olarak Yorum Đlkeleri
29 Eylül 2012 günü bu tebliği Kamu Hukukçuları Platformunda sunulduktan sonra
söz alan konuşmacılardan Ozan Ergül, bu yorum ilkelerini takım kutusundaki çeşitli
aletlere benzetti. Bu oldukça güzel bir benzetmeydi. Bu benzetmeden yola çıkarak
biz de bir şeyler söylemek isteriz:
Şüphesiz takım çantasındaki aletler kendi başlarına bir arızayı tamir edemezler.
Arızayı tamir etmek için esasen ustaya ihtiyaç vardır. Ancak takım çantasındaki bu
aletler olmadan ustanın arızayı tamir etmesi de mümkün değildir. Takım çantası yanında
olmayan bir usta arızayı çoğunlukla tamir edemez. Aynı şeyleri hâkim ve yorum
ilkeleri için de söyleyebiliriz. Hukukî uyuşmazlığı hâkim çözecektir. Ancak hâkim,
bunun için, bir ustanın takım kutusundaki aletlere ihtiyaç duyduğu gibi yorum
ilkelerine ihtiyaç duyar. Bu ilkelerle donanmamış bir hâkim, takım çantasını getirmeyi
unutmuş bir tesisatçıya benzer.
Aşağıda göreceğimiz yorum ilkeleri genel ilkelerdir. Pek çok duruma uygulanabilir.
Bir hâkim, bir yorum ilkesini uygulayarak belirli bir kanunun yorumlanmasında
karşılaştığı sorunu çözebileceği gibi, aynı yorum ilkesini uygulayarak bir başka kanunun
yorumlanmasında karşılaştığı sorunu da çözebilir. Bununla birlikte, bazı istisnaî
durumlarda, bir hâkim pek çok sayıda yorum ilkesiyle donanmış olsa bile spesifik
bir problemi çözmesi mümkün olmayabilir. Bu husus, yorum ilkelerinin değersiz olduğunu
göstermez. Böyle bir durumda hâkimin çök özel, spesifik bir yorum ilkesine
ihtiyacı vardır. Belki böyle istisnaî bir mesele hâkimin önüne birkaç yılda bir kere gelir.
Ama o özel ilke bulunduğunda bu mesele de çözülebilir.
Bu noktada yukarıda “takım çantası” benzetmesini veren Ozan Ergül’in bana eposta
ile gönderdiği bir anekdottan 16 yararlanarak kapalı kalan asansör kapısı örneği
üzerinden şunları söylemek isterim: Kapalı kalan asansör kapısını açmak için, diğer
16. Bu anekdotu, Ozan Ergül’ün izniyle, bana gönderdiği 18.10.2012 tarihli e-postadan aynen aktarıyorum:
“Bir akşamüstü Ankara Hukuk’ta birkaç arkadaş oturuyorduk. Saat 18:30 civarı olduğu için Fakülte’de
pek kimse kalmamıştı. Aniden bir kişi koşarak geldi ve Banka Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsünün
asansöründe Ali Bozer Hoca ile asistan arkadaşımız Murat’ın mahsur kaldıklarını, zemin kata düşen
asansörde elektrik olmadığını, fakültede asansör anahtarı bulamadıkları için kapıyı açamadıklarını ve
asansör bakımından sorumlu firma arandığında da iki saatten önce gelemeyeceklerini bildirdiklerini bir
çırpıda bize anlattı. Ali Bozer Hocanın ilerlemiş yaşı nedeniyle bir endişe dalgası yayıldı ve derhal asansöre
doğru yöneldik. Bu arada koridorda Yahya Zabunoğlu Hoca belirdi ve durumu kendisine ilettik. O
da bana ve yanımdaki arkadaşıma “Benim arabanın arkasında iki tane alet takımı çantası var, gidin onları
getirin, mutlaka asansörün kapısının kilidini açacak bir anahtar buluruz” dedi. Biz de hemen hocanın
arabasından çoğu arabada bir tanesini bile bulamayacağınız iki adet alet takım çantasını yüklenip asansörün
yanına geldik. Gelin görün ki, neredeyse bir arabayı söküp yeniden monte etmeye yetecek kadar
çok ve çeşitli aletin içinden bir tanesi dahi asansörü açmamızı sağlamadı. En son karşıdaki yurttan bulunan
gerçek bir asansör anahtarı ile kapıyı açabildik. Bu anekdotu bilginize sunuyorum ve diyorum ki:
bazen (iyi bir ustaya rağmen) sadece bir anahtar ile açılabilecek, diğer bir deyişle diğer yüzlerce anahtarın
açamayacağı bir kilit olabilir” (Ozan Ergül’ün 13.10.2012 Tarihli E-Postası).