yorum-ilkeleri

More documents

Recommendations

Info

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 4 Hukuk kuralları için de aynı şeyleri söyleyebiliriz. Hukuk kurallarının önceden bilinmesi ve olaydan sonra geçmişe etkili olarak değiştirilememeleri, kişilere hukukî güvenlik sağlar. Kuralın içeriği kötü olsa bile, kişiler davranışlarını buna göre ayarlayabilirler. Tüm bu açıklama şeması, hukuk kurallarının herkesçe bilinen ve kişiden kişiye değişmeyen kurallar olduğu ve hâkimin bu kuralları, kendisine göre değiştirmeden harfiyen uyguladığı varsayımı üzerine kuruludur. Acaba hukuk uygulamasında durum bu mu? Bu soruya cevap verebilmek için “yorum” kavramını kısaca görmemiz gerekir. 2. Yorum Öncelikle hukuk kuralı dediğimiz şey, teamül kurallarını bir yana bırakırsak, kelimelerle ifade edilir; yani bir metindir. Ancak hukuk kuralı, bu metnin kendisi değil, onun anlamıdır. Bir “metin”, beyaz üzerinde siyah harflerin bir araya gelmesinden oluşur. Böyle bir metin, ne anlama geldiğini kendisi söyleyemez. Her metin gibi, hukuk kuralı koyan metinlerin de okunması ve anlamının tespit edilmesi gerekir ki, işte bir metnin okunup ne anlama geldiğinin söylenmesine “yorum” denir. Hukukta bu yorum o şekilde yapılmalı ki, yorumla ulaşılan sonuç, yorumcuya göre değişmesin. Aynı hukuk kuralını, hangi hâkim yorumlarsa yorumlasın aynı sonuca ulaşsın. Aksi takdirde, hukuk kuralları önceden bilinemez hale gelirler. Bu ise hukuk güvenliğini sarsar. Peki gerçekte durum ne? Hukuk kurallarının yorumu da edebi ve sanatsal metinlerin yorumu gibi yorumcuya göre değişmekte midir? Yoksa hukuk kurallarının anlamı, kim yorumlarsa yorumlasın standart mıdır? Bu soruya olumlu cevap vermek oldukça güçtür. Bazı durumlarda kanunun aynı hükmünün anlamının yorumcudan yorumcuya değiştiğini gözlemliyoruz. Özellikle Anayasa Mahkemesi üyelerinin anayasayı kendi görüş, istek, inanç ve ideolojileri doğrultusunda yorumladığından şikayet edilmektedir. Dahası güncel siyasal sorunlarla ilgili olarak anayasanın yorumlanması söz konusu olduğunda, hukukçuların hayal gücünün, gazetecilerin, romancıların ve hatta şairlerin hayal gücünden aşağı kalmadığı dahi iddia edilebilir. Bu açıdan Jean Giraudoux’nun 1935 yılında yazdığı La Guerre de Troie n'aura pas lieu isimli tiyatro oyununda Hector’a söylettiği şu söz oldukça anlamlıdır:
Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 5 “Hukuk hayal kurma okullarından en güçlüsüdür. Hukukçuların gerçekliği yorumlamada gösterdikleri serbestliği, şairler tabiatı yorumlamada hiçbir zaman gösteremediler (Le droit est la plus puissante des écoles de l’imagination. Jamais poète n’a interprété la nature aussi librement qu’un juriste la réalité)” 4 . Uzun lafın kısası, yorum yaparken hukukçuların şairlere benzememesi gerekir. 3. Yorum Đlkelerine Neden Đhtiyaç Var? Yukarıda yorum yaparken hukukçuların şairlere benzememesi, yorumcunun değişmesine rağmen ulaşılan sonucun aynı olması gerektiğini söyledik. Peki ama bunu nasıl sağlayabiliriz? Bunun yolu şudur: Yorumcu, yorum yaparken, yani hukuk metninin anlamını tespit ederken birtakım ilkelere uysun. Yorumcu bu ilkelere uyarak, metnin anlamını tespit ederse, yorum objektifleşmiş olur. Böyle bir durumda yorum yorumcuya bağlı olmaz; yorumcu değişse bile, yorum değişmez, yani metnin anlamı aynı kalır. Đşte yorumu objektifleştirecek olan bu ilkelere “yorum ilkeleri” ismini verebiliriz. Hâkim, bir yorumcu olarak, “yorum ilkeleri”ne uymalıdır. Eğer hâkim, bu ilkelere uymadan yorum yaparsa, hukuk kuralının önceden bilinen bir anlamı kalmaz. Hukuk kuralı uygulayıcının elinde değişmiş olur. Böyle bir durumda, kişiler davranışlarını önceden bildikleri kurala göre ayarlayamazlar ve hukuk güvenliği sarsılmış olur. Neticede insan, kurala itaat eder olmaktan çıkar, hâkime itaat eder hale gelir. Oysa yukarıda söylediğimiz gibi, hukuk devleti insanın insana değil, insanın kurala tâbi olduğu devlet demektir. Kuralın anlamı hâkimden hâkime değişiyor ise, böyle bir durumda insanın kurala tâbi olduğu söylenemez; gerçekte insan hâkime tâbi olmaktadır ki, bu insanın insana itaat etmesi demektir ve keyfilikten başka bir şey değildir. Hukuk devleti, insanların hâkimlere değil, kanunlara itaat etmesi demektir. Kanundaki kural, genel ve önceden bilinen bir şeydir. Hâkimin hükmü ise özel ve hüküm anında ve dolayısıyla olaydan sonra ortaya çıkan bir şeydir. 4. Yorum Đlkelerinin Niteliği: Pozitif Temelden Mahrumdurlar; Eşyanın Tabiatından Çıkarlar Ancak bu yorum ilkelerinin gerekli olması başka, var olması başka bir şeydir. Bu ilkelere ihtiyacın olması, bu ilkelerin var olduğunu kanıtlamaz. Böyle bir şey “Hume kanunu”na 5 aykırı olur. Bu kanuna göre, olgusal öncüllerden normatif sonuçlar istih- 4. Jean Giraudoux, La Guerre de Troie n'aura pas lieu, Paris, Editions Bernard Grasset, Le Livre de poche, 1935, s.111. 5. David Hume, A Treatise of Human Nature, 1789, Book III, Part I, Section I (T3.1.1.27) (http://books. google.com.au/books?id=-Sp8B0ZdyAYC&pg=PA335) s.335; Rachel Cohon, “Hume's Moral Philoso-
Page 1 and 2: Bu metin, Kamu Hukukçuları Platfo
Page 3: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 7 and 8: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 55 and 56:
Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
SONUÇ Kemal Gözler, “Yorum Đlk
Page 79 and 80:
BĐBLĐYOGRAFYA Kemal Gözler, “Y
Page 81:
show all

yorum-ilkeleri

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?