yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 48
Devletin bir organının belirli bir yetkiye sahip olup olmadığı konusunda tereddüt
doğar ise, asıl olan o yetkinin olmaması olduğuna göre, o organın o yetkiye sahip olmadığını
varsaymak gerekir. Eğer söz konusu organ böyle bir yetkiye sahip olduğunu
iddia ediyorsa, bunu ispatlama yükü kendisine düşer. Söz konusu organın böyle bir
yetkiye sahip olmadığını iddia eden kişi ispat yükü altında değildir. Zaten bir şeyin
yokluğunu mantıken ispat etmek mümkün değildir. Bir şeyin varlığı ispat edilmemiş
ise, o şeyin yok olduğu kabul edilir.
Anayasa hukukunda bir organın yetkili olabilmesi için söz konusu yetkinin ona
ayrıca ve açıkça verilmiş olması gerekir. Bu organa belirli bir konuda bir yetki verilmemiş
ise, o organın yetkileri kendinden menkul olmadığına ve söz konusu organ
kendi kendine yetki veremeyeceğine göre, o organ o konuda yetkisizdir. Bu yetkinin
o organa ayrıca ve açıkça verilmesi gerekir. Hiçbir anayasal organ kurucu iktidarın
kendisine bu yetkiyi verdiğini, vermiş olması gerektiğini vs. iddia edemez. Bir organ,
bir başka organa, durup dururken, bol keseden yetki vermez. Zira hukukta kimse, bir
başka kişiye yok yere bir şey vermez. Daha doğrusu Latince nemo praesumitur
donare 71 özdeyişinin dile getirdiği gibi hukukta, bir kişinin bir başka kişiye bir şey
verdiği, bir şey bağışladığı yolunda bir karine yoktur.
Anayasal organlara yetkilerin ayrıca ve açıkça verilmesi gerektiği, böyle bir yetki
vermeksizin bu organların yetkisiz oldukları kuralı 1982 Türk Anayasasının 6’ncı
maddesinde “hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi
kullanamaz” diyerek ifade edilmiştir.
Örneğin Türk Anayasa Mahkemesinin yetkileri 1982 Türk Anayasasının 148 ilâ
153’üncü maddelerinde sayılan yetkilerden ibarettir. Söz konusu maddelerde sayılan
yetkiler dışında bir yetkiye, Anayasa Mahkemesi ne kadar ihtiyaç duyarsa duysun,
sahip olamaz; yorum yoluyla Anayasa Mahkemesinin bu yetkiye sahip olduğu kabul
edilemez. Çünkü Anayasa Mahkemesinin yetkisiz olması asıl, yetkili olması ise istisnadır
ve istisnalar alanında dar yorum yapılır; yorumla Anayasa Mahkemesinin yetkileri
genişletilemez. Buna Türk Anayasa Mahkemesinin bir yanlış içtihadından güzel
bir örnek verebiliriz:
Anayasa Mahkemesi, 21 Ekim 1993 tarih ve K.1993/40-1 sayılı kararıyla 72 kendisinin
“yürütmeyi durdurma” kararı verme yetkisine sahip olduğuna karar vermiş ve o
tarihten bu yana da sayısız kanun ve kanun hükmünde kararnamenin yürütmeyi durdurma
kararı vermiştir. Türk doktrininde bu nedenle Anayasa Mahkemesinin yürürlü-
71. Bouvier, op. cit., c.II, s.136 (http://books.google.com.tr).
72. Anayasa Mahkemesi, 21 Ekim 1993 Tarih ve E.1993/33, K.1993/40-1 Sayılı Karar, Anayasa Mahkemesi
Kararlar Dergisi, Sayı 29, Cilt 1, s.562-563.