yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 78
keler değiller ise, yorum ilkeleri de kişiden kişiye değişen ilkeler değildir. Yukarıda
gördüğümüz yorum ilkeleri, eşyanın tabiatından çıkarılmış rasyonel ilkelerdir. Bunlar,
Akdeniz havzasında 2500 yıllık bir süreç içinde hukukçular tarafından gözlenmiş ve
ifade edilmiş ilkelerdir. Ancak bunları hukukçular icat etmemiştir. Nasıl Öklid’in teoremleri,
ilk defa Öklid tarafından dile getirilmiş olsalar da eşyanın tabiatından çıkan
ilkelerse, yorum ilkeleri de aynı şekilde eşyanın tabiatından çıkan ilkelerdir.
Nasıl matematik kuralları resmî bir matematik otoritesi tarafından konulmamış
ise, bizim yukarıda açıklamaya çalıştığımız yorum ilkelerinin de anayasa veya kanun
koyucu tarafından konulmasına ihtiyaçları yoktur. Bu ilkeler, Öklid’in teoremleri kadar
açık, eşyanın tabiatından çıkan, her hukukçu tarafından kolayca kabul edilecek ilkelerdir.
Bir matematikçi Öklid’in teoremlerini nasıl kabul ediyor ise, bir hukukçu da
yukarıda açıklamaya çalıştığımız yorum ilkelerini o şekilde kabul etmelidir. Öklid’in
“bir üçgende büyük açı karşısındaki kenar, diğer kenarlardan büyüktür” şeklindeki
teoremi nasıl apaçık doğru ise, nasıl bu teorem 2300 yıldır bütün matematikçiler tarafından
doğru olarak kabul ediliyor ve uygulanıyor ise, hukukta “istisnalar dar yorumlanır”
ilkesi de o derece apaçık doğru bir ilkedir ve bütün hukukçular tarafından doğru
olarak kabul edilip uygulanmalıdır. “Bir üçgende büyük açı karşısındaki kenar, diğer
kenarlardan büyüktür” teoremini nasıl Öklid icat etmemiş ise, “istisnalar dar yorumlanır”
ilkesini de bir hukukçu icat etmemiştir. Her iki ilke de eşyanın tabiatından
kaynaklanır. Nasıl bir matematikçi, bir geometri problemini çözerken, “bir üçgende
büyük açı karşısındaki kenar, diğer kenarlardan büyüktür” teoremine ihtiyacı var ise,
bir hukukçunun da, bir hukuk problemini çözerken “istisnalar dar yorumlanır” ilkesine
ihtiyacı vardır. Nasıl “bir üçgende büyük açı karşısındaki kenar, diğer kenarlardan
büyüktür” teoremini bilmeden ve bunu dürüstçe uygulamadan bir matematikçi olunamaz
ise “istisnalar dar yorumlanır” ilkesini bilmeden ve bunu dürüstçe uygulamadan
da hukukçu olunamaz.
Hukuk, ancak Öklid’in teoremleri misali, doğruluğu apaçık olan ilkelerin geliştirildiği
ve bu ilkelerin bütün hukukçular tarafından benimsenip standart olarak uygulandığı
gün “bilim” olma sıfatını hak edecektir. Đşte ancak o gün, hukuk problemleri
bütün hukukçular tarafından aynı şekilde çözümlenecektir. Böyle bir sistemde mahkeme
kararları da önceden doğru olarak tahmin edilebilecektir. Đşte ancak böyle bir
sistemde, hukuk güvenliği ve dolayısıyla hukuk devleti ilkesi gerçekleşmiş olacaktır.
Eğer bir gün bu hayal gerçekleşirse, işte o zaman insanın insana değil, insanın kurallara
itaat ederek yaşayacağını söyleyebiliriz.