yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 22
Anayasa, 42/son: “Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile yabancı
dille eğitim ve öğretim yapan okulların tâbi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletlerarası
andlaşma hükümleri saklıdır”.
Yukarıdaki örnekte birinci cümle genel kural, ikinci cümle istisnayı hükme bağlamaktadır.
Anayasa, m.83/2: “Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili,
Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır
cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla
Anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır”.
Yukarıdaki örnekte birinci cümle genel kural, ikinci cümle istisnayı hükme bağlamaktadır.
Anayasa, m.89/2: “[Cumhurbaşkanı], yayımlanmasını kısmen veya tamamen uygun bulmadığı
kanunları, bir daha görüşülmek üzere… Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir.
Bütçe kanunları bu hükme tâbi değildir”.
c) Genel kural ve istisna bir maddenin iki değişik fıkrasında ifade edilebilir. Örnek:
Genel Kural: Anayasa, m.17/1.- “Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve
geliştirme hakkına sahiptir”.
Đstisna: Anayasa, m.17/4.- “Meşrû müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine
getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın
bastırılması, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması
sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana
gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır”.
d) Kanunun bir maddesi genel kuralı, diğer bir maddesi istisnayı hükme bağlayabilir.
Bu maddeler ardışık olabileceği gibi aralarında pek çok madde de bulunabilir.
Örnek:
Genel Kural: Anayasa, m.7.– Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet
Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
Đstisna: Anayasa, m.91.– Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde
kararname çıkarma yetkisi verebilir.
e) Bazen kanun koyucu, genel kuralı ayrıca belirtmeye ihtiyaç duymadan doğrudan
doğruya istisnayı belirtir. Ceza kanunlarının yaptığı şey budur: Đnsanların genel
olarak özgür olduğu ayrıca belirtilmeksizin, belirli bir insan fiiline müeyyide bağlanır.
Böylece o insan fiili, genel insan özgürlüğü karşısında istisnayı teşkil etmiş olur.