yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 51
Kişinin hürriyetinin geniş, devletin yetkisinin ise dar yorumlanmasının sebebi, kişinin
hür olmasının asıl, kişiye devletin müdahale edebilmesinin ise istisna olmasıdır.
Zira liberal bir hukuk sisteminde, bireyin özgür olduğu ve devletin kural olarak bireye
müdahale etme hakkına sahip olmadığı kabul edilir. Tarihsel olarak insanın devletten
daha eski olduğu aşikârdır. Devlet insanları değil, insanlar devleti yaratmışlardır.
Dolayısıyla asıl olan insan, arizî olan ise devlettir. Dolayısıyla insanların varlığı ve
dolayısıyla hürriyete sahip olması asıl, devletin varlığı ve keza insanlara müdahale
etme hakkına sahip olması ise istisnadır. John Locke’a göre, bireyler, devletten önce,
tabiî hal denen bir dönemde hak ve hürriyetlere sahip olarak yaşıyorlardı. Bireylerin
sahip olduğu bu hak ve hürriyetler bireylere devlet tarafından verilmemiştir. Bireyler,
devletten daha eskidirler. Bireyler devlete sadece cezalandırma haklarını devretmişlerdir.
Devlet bireylere sadece suç işlediklerinde müdahale edebilir. Bunun dışında bireylere
müdahale etme hakkına sahip değildir 80 .
4. Hürriyet Asıl, Sınırlama Đstisnadır
Yukarıda açıklandığı gibi, kişilerin hür olmaları için, kişilere devlet tarafından
hürriyet verilmesine gerek yoktur. Kişiler kendiliğinden hürdürler. Dolayısıyla kişilerin
hür olması asıl, kişilerin hürriyetlerinin devlet tarafından sınırlanması ise istisnadır.
Bu ilkeyi daha kestirmeden “hürriyet asıl, yasaklama istisnadır” diye ifade edebiliriz.
Bu ilke, en başta gördüğümüz “sıfat-ı arızada aslolan ademdir” ilkesinden istihraç
edilebilir. Liberal bir hukuk sisteminde, yukarıda gördüğümüz gibi, insanın devletten
önce olduğu, devletin insandan sonra ortaya çıktığı kabul edilir. Dolayısıyla insan
karşısında devlet ise arızî bir şeydir. Yine aynı sebepten dolayı insanın davranışlarında
serbest olması aslî bir şey, bu davranışlardan bazılarının devlet tarafından yasaklanması
ise, arızî bir şey; yani istisnaî bir şeydir.
Bundan şu sonuç çıkar ki, Fransızca “tout ce que la loi ne défend pas est permis”
özdeşinin dile getirdiği gibi “kanunun yasaklamadığı her şey serbesttir”. Bu ilke ceza
hukukundaki kanunîlik ilkesini (nulla crimen et poena sine lege - kanunsuz suç ve
ceza olmaz) doğurmuştur. Bu ilkeye göre bir fiilin suç teşkil edebilmesi için onun kanunla
yasaklanması ve ona bir ceza verilebilmesi için de söz konusu cezanın kanunla
öngörülmesi gerekir. Suç tanımı ve ceza belirlenmesi kişinin özgürlüğüne müdahale
teşkil ettiğine göre, bu bir istisnadır; dolayısıyla bunun ayrıca ve açıkça öngörülmesi
ve dar yoruma tâbi tutulması gerekir. Zaten bu nedenle ceza hukukunda kıyas yasağı
ilkesi geçerlidir.
80. Kemal Gözler, Devletin Genel Teorisi, Bursa, Ekin, 3. Baskı, 2011, s.38-39.