yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 55
Türkiye’de hiçbir zaman türbanı yasaklayan bir kanun yürürlükte olmamıştır. Dolayısıyla
türban Türkiye’de her zaman serbest idi. Ancak buna rağmen uygulama bu
yolda değildi. Üniversite rektörlükleri şu ya da bu şekilde, değişik adlar altında, çoğunlukla
fakülte binasının giriş kapısına astıkları bir “duyuru” ile üniversiteye türbanla
girilmesini yasaklamışlardır.
Rektörün bir kararıyla, bir duyuru ile bir temel hak ve hürriyet yasaklanamaz.
Böyle bir yasak, kanunun yasaklamadığı her şey serbesttir ilkesine aykırıdır. Ne var
ki, Türk Danıştayı bu tür “fiilî yasakları” hukuka aykırı görmemiştir.
Bu dönemde, türban yasağının uygulama şekli hakkında da bir iki şey söylemek
isteriz. Normal olarak bir hukuk devletinde bir yasağın ihlaline bir müeyyide bağlanır.
Üniversitede öğrenciler için yasakların müeyyidesi ise Öğrenci Disiplin Yönetmeliğinde
hükme bağlanır. Dolayısıyla üniversiteye başörtüsüyle girmek yasak ise,
bu yasağı ihlâl eden öğrenciler hakkında tutanak tutulması ve haklarında disiplin soruşturması
açılması ve kendilerine disiplin cezası verilmesi gerekirdi. Bunu yapan
üniversiteler veya fakülteler de olmuştur. Bu dönemde başörtüsü takan öğrencilere disiplin
cezası verilmesine yönelik pek çok örnek vardır. Ancak çoğunlukla, özellikle
taşra üniversitelerinde, başörtüsü yasağı, böyle bir disiplin soruşturması süreci işletilmeden,
doğrudan doğruya başörtülü öğrencilerin üniversiteye girmesine engel
olunmak suretiyle uygulanmıştır. Pratikte bu üniversitelerde başörtüsü yasağı, görevlilerin
kapıda durup başörtülü öğrencilerin binanın içine girmelerine engel olmaları
şeklinde uygulanmıştır. Hatta bazı üniversitelerde kampüsün girişinde belediye otobüsü
ve dolmuşları durdurup başörtülü kız öğrencileri otobüs veya dolmuştan indirildiğine
şahit olunmuştur. Bu uygulama, tamamıyla hukuka aykırıydı. Öğrencilerin eğitim
hürriyetini ortadan kaldırır nitelikteydi. Binanın içine her nasılsa girmiş öğrenciler
de bazen binanın dışına şu ya da bu şekilde, çoğunlukla da öğrenciyle tartışılarak
dışarı çıkarılmaktaydı. Bu uygulama sadece hukuka aykırı değil, ceza hukuku açısından
suç teşkil eden bir uygulamaydı.
Yukarıda açıklandığı gibi Türkiye’de türbanı yasaklayan bir kanun hükmü ve hatta
bir yönetmelik hükmü yoktur. Dolayısıyla türban yasak değildir. Ancak her ne
hikmetse türbanın yasak olduğu varsayılıp, türbana serbestlik tanımak için Türkiye’de
9 Şubat 2008 tarih ve 5735 sayılı Kanunla Anayasa değişikliği yapılmıştır. Söz konusu
Kanunla 1982 Anayasasının eşitlik ilkesinin düzenlendiği 10’uncu maddesinin son
fıkrasının “bütün işlemlerinde” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve her türlü kamu
hizmetlerinden yararlanılmasında” ibaresi eklenmiştir. Ancak 5735 sayılı Kanun
Anayasa Mahkemesinin 5 Haziran 2008 tarihli ve E.2008/16, K.2008/116 sayılı kararı
ile iptal edilmiştir. Yine aynı Kanunla Anayasanın 42’nci maddesine, altıncı fıkra-