yorum-ilkeleri

More documents

Recommendations

Info

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 40 çok parlâmento kararını “eylemli içtüzük niteliğinde” görüp denetlemesi exceptio est strictissima interpretationis ilkesine aykırıdır 50 . Bu arada şunu da söyleyelim ki, istisnaların dar yorumlanması ilkesi, istisnalarda kıyas yapılmasını da yasaklar. Yani istisnaların dar yorumlanması ilkesinden “istisnalarda kıyas yasaktır” veya “kıyas yoluyla istisna üretilemez” ilkesi de türer. Çünkü kıyas yapıldığında bir kavramın anlamı genişler. Yani kıyas yapılması, genişletici yorum yapılması anlamına gelir. Bu nedenle istisnaî hükümler kıyas yoluyla genişletilemez. Çünkü istisnalar dar yoruma tâbi tutulur. 7. Đstisnanın Đstisnası Geniş Yoruma Tâbi Tutulur Bu arada istisnaların dar yorumlanması ilkesinin karşıtı olarak şunu belirtelim: Đstisna kendi içinde istisna içeriyorsa, bu istisna, yani istisnanın istisnası geniş yoruma tâbi tutulur. Çünkü istisnanın istisnası genel kurala denktir. Mantıkta bir şeyin değilinin değili kendisidir. Mantıkta buna “çifte değilleme kanunu” denmektedir. Bu kanuna göre bir önermenin değillemesinin değillemesi aynı önermeye denktir (~ ~ p = p) 51 . Diğer bir ifadeyle, eksinin (-) eksi (-) ile çarpımının artı (+) ettiği gibi, bir önermeyi iki defa olumsuzlamak onu olumlamak anlamına gelmektedir. Aynı şekilde bir kurala istisna getirdikten sonra, o istisnaya da bir istisna getirmek ilk kurala ulaşılmasını sağlar. Đstisnanın istisnası genel kurala denk olduğuna göre, genel kural nasıl genişletici yoruma tâbi tutuluyorsa, istisnanın istisnası da geniş yoruma tâbi tutulur. Örneğin 1982 Türk Anayasasının 7’nci maddesine göre, “yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.” Aynı Anayasanın 91’inci maddesi ise belirli koşullarda TBMM’ye çıkaracağı yetki kanunuyla Bakanlar Kuruluna belirli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini vermektedir. Kanun hükmünde kararname ile, kanunlar değiştirilebildiğine veya yürürlükten kaldırılabildiğine, kanun hükmünde kararname, kanun ile eşdeğer bir işlem olduğuna göre, bu imkânı veren Anayasasının 91’nci maddesi, yasama yetkisinin TBMM’ye ait olduğu ve TBMM’nin bu yetkisini devredemeyeceği genel kuralına (Anayasa, m.7) bir istisna teşkil etmektedir. 91’inci maddenin kendisi bir istisnaî hükümdür; dolayısıyla dar yorumlanması gerekir. Ancak bu maddenin içindeki “Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler kanun hükmün- 50. Bu konuda bkz.: Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa, Ekin, 12. Baskı, 2012, s.248- 250. 51. Hüseyin Batuhan ve Teo Grünberg, Modern Mantık, Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları, 3. Baskı, 1984, s.141.
Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 41 de kararnamelerle düzenlenemez” hükmü (m.91, f.2, cümle 2) de 91’inci maddenin kendisine bir istisna getirmektedir. Yani bu hüküm istisnanın istisnası niteliğindedir. Dolayısıyla bu hüküm genel kurala tekabül etmektedir. Yani bu hükümde, kanun hükmünde kararname ile düzenlenemeyeceği belirtilen alanlar (Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler) konusunda genel kural (yasama yetkisinin TBMM’ye ait olması) geçerlidir. Bu hüküm (yani istisnanın istisnası) genel hükme denk düştüğüne göre bu hüküm de (yani istisnanın istisnası) geniş yoruma tâbi tutulur. Örneğin kanun hükmünde kararname ile düzenlenmesi düşünülen belirli bir konunun Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasî haklar ve ödevler kapsamına girip girmediği konusunda tereddüt ortaya çıkıyorsa, söz konusu konunun o kapsama girdiği ve dolayısıyla o konuda kanun hükmünde kararname çıkarılamayacağı sonucuna ulaşmak gerekir. Zira söz konusu hüküm istisnanın istisnasıdır ve geniş yorumlanır. IV. DÜZENLEME ŞEKĐLLERĐNE ĐLĐŞKĐN ĐLKELER 52 Kanun koyucunun belirli bir şey hakkında koyduğu belirli bir hükmün kapsamını tespit ederken şu sorun ortaya çıkar: Kanun koyucu, koyduğu hükmü sırf o şeye mi münhasır tutmuştur, yoksa koyduğu hüküm, kanun koyucunun koyduğu kuralda zikredilmeyen, sayılmayan diğer şeyler için de geçerli midir? Bu konuda iki ilke vardır: “Expressio unius est exclusio alterius” ve “unius positio non est alterius exclusio” ilkeleri. Bu iki ilke birbiriyle çelişiyor gibi görünse de belirli durumda biri, diğer bazı durumlarda diğeri uygulanır. Önce birinci ilkeyi açıklayalım: 1. “Expressio unius est exclusio alterius (Bir Şeyi Zikretmek, Diğerini Dışlamaktır) “Expressio unius est exclusio alterius 53 (bir şeyi zikretmek, diğerini dışlamaktır)” özdeyişi “inclusione unius fit exclusio alterius 54 (bir şeyi dâhil etmek, diğerlerini hariç tutmak demektir)” şeklinde söylenir. Bu ilkeye göre, kanun metninde zikredilmeyen şeylerin, zikredilen şeyler ile aynı hükme bağlandığı iddia edilemez. Yani kanun metninde zikredilmemiş şeylerin sehven unutulduğu, bu şeylerin de zikredilen şeyle aynı hükme tâbi olduğu varsayılamaz. Tersine, böyle bir durumda kanun metninde zikredilmeyen şey veya şeylerin kanun koyucu tarafından aynı hükme bağlanmasının 52. Biz bu ilkeleri Anayasa Hukukunun Genel Teorisi isimli kitabımızda incelemiştik (op. cit., c.I, s.280- 284). 53. Bryan A. Garner (Ed.), Black’s Law Dictionary, St. Paul, Minn., West Group, 7. Baskı, 1999, s.602. 54. Zacchariae, op. cit., c.I, s.77-78’den alıntılanan parça in Grzegorczyk, Michaut ve Troper (der.), op. cit., s.354.
Page 1 and 2: Bu metin, Kamu Hukukçuları Platfo
Page 3 and 4: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 39: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 77 and 78: SONUÇ Kemal Gözler, “Yorum Đlk
Page 79 and 80: BĐBLĐYOGRAFYA Kemal Gözler, “Y
Page 81: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri

yorum-ilkeleri

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?