yorum-ilkeleri

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 57
lan ve önceden bilinen kurallara tâbi olmalıdır; yoksa başka insanların her an değişen
iradesine değil. Rektörler değiştikçe uygulamanın değişeceği bir sisteme hukuk devleti
denemez. Maalesef Türkiye’de türban yasağının konulması, sürdürülmesi ve sonra
ermesi Türkiye’de hukuk devleti açısından en acı tecrübelerden biridir.
6. Hürriyet Geniş, Sınırlama Dar Yorumlanır
Yukarıda açıklandığı gibi, kişilerin hak ve hürriyet sahibi olmaları için, kişilere bu
hak ve hürriyetlerin devlet tarafından verilmesine veya tanınmasına gerek yoktur. Kişiler
kendiliğinden bu hak ve hürriyetlere sahiptir. Dolayısıyla kişilerin hür olması
asıl, kişilerin hürriyetlerinin devlet tarafından sınırlanması ise istisnadır. Sınırlama istisna
olduğuna göre, bu sınırlamanın ayrıca ve açıkça yapılması gerekir. Ayrıca ve
açıkça sınırlandırılmamış ise bir hürriyet sınırsızdır. Hürriyetler zımnî olarak sınırlanamaz.
Hürriyet, asıl sınırlama istisna olduğuna göre hürriyetin geniş, sınırlamaların
ise dar yoruma tâbi tutulması gerekir.
Dolayısıyla bir fiilin yasak kapsamına girip girmediği konusunda tereddüt ortaya
çıkarsa, bu fiilin yasak kapsamına girmediği varsayılır.
7. Sayılmış Yetkiler Dar, Bakiye Yetkiler Geniş Yoruma Tâbi Tutulur
Kamu hukukunda pek çok durumda bir kamu tüzel kişisi ile diğer bir kamu tüzel
kişisi, bir organ ile diğer bir organ arasında yetki paylaşımı yapılır. Örneğin Türkiye’de
merkezî idare ile mahallî idareler arasında ve keza mahallî idarelerin kendi arasında
(yani il özel idaresi, belediye ve köy arasında), yetki paylaşımı vardır. Özellikle
de federal sistemlerde “federal devlet (merkezî yönetim)” ile “federe devletler (eyaletler,
states)” arasında yetki paylaşımı yapılır. Đki kamu tüzel kişisi (örneğin A ve B)
arasında yetki paylaşımı yapılacaksa, bunun iki yolu vardır: Ya A’nın, ya da B’nin
yetkileri sayılır. A’nın yetkileri sayılmış ise, sayılmayan yetkiler (geri kalan yetkiler)
haliyle B’nin olur. B’nin yetkileri sayılmış ise, sayılan yetkilerin dışında kalan diğer
yetkiler A’nın olur. Yetki paylaşımında bu şekilde sayılan yetkilere “sayılmış yetkiler
(enumerated powers, compétences énumérées 88)”; bu yetkiler dışında sayılmadan geride
kalan yetkilere ise “bakiye yetkiler (residual powers 89, compétences residuelles)”
denir. Bu durumda, bakiye yetkiler, “genel yetki (general power, compétence de droit
commun)”; sayılmış yetkiler ise “istisnaî yetki (compétence d'exception)” veya “verilmiş
yetki (attributed power, compétence d'attribution)” niteliğindedir 90. Dolayısıyla
88. Elisabeth Zoller, Droit constitutionnel, Paris, PUF, Đkinci Baskı, 1999, s.373.
89. Rod Hague, Martin Harrop ve Shaun Breslin, Comparative Government and Politics: An Introduction,
Houndmilles, Palgrave Macmillan Press, Dördüncü Baskı, 2001, s.169.
90. Jacques Cadart, Institutions politiques et droit constitutionnel, Paris Economica, Üçüncü Baskı, 1990,
c.I, s.86; Jean Gicquel, Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris, Montchrestien, 16. Baskı,