yorum-ilkeleri

More documents

Recommendations

Info

Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 62 Qui potest maius, potest minus ilkesinin uygulanmasında neyin “maius (büyük)”, neyin “minus (küçük)” olduğunun da tespiti gerekir. Bu konuda da imdadımıza bir Öklid teoremi yetişmektedir: “Omne totum est maius sua parte (Her bütün kendi parçasından büyüktür)”. Buna göre bir makama bir yetki verilmiş ise, o makamın o yetkinin parçası niteliğinde olan yetkiye de sahip olduğu söylenebilir. *** Kamu Hukukçuları Platformu toplantısında Fazıl Sağlam, yukarıdaki yorum ilkelerinin kabulünde esas itibarıyla problem olmadığını, her hukukçunun bu yorum ilkelerini kolayca kabul edebileceğini, ama asıl meselenin bunların uygulanmasında olduğunu, bu ilkelerin tek başına hukuk uygulamasında birliği sağlayamayacağını söyledi ve şu örneği verdi: Örneğin bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisinin olmadığı görüşünün anayasal organların yetkisiz olmasının asıl, yetkili olmasının ise istisna olması ve yetkiler dar yorumlanır ilkelerine dayandırılarak savunulduğu, oysa yine benim çalışmamda yer alan “çoğu yapmaya yetkili olan azı da yapmaya yetkilidir” ilkesine dayanarak, Anayasa Mahkemesinin yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisi sahip olduğu görüşünün savunulabileceğini, çünkü Anayasa Mahkemesinin yürütmeyi durdurma kararından çok daha büyük bir yetki olan iptal kararı verme yetkisine sahip olduğunu belirtti. Öncelikle vurgulamalıyız ki, belki yorum ilkeleri de bazı durumlarda kendi arasında çatışabilir. Aynın metnin anlamı konusunda bir yorum ilkesinden hareketle bir sonuca, bir başka yorum ilkesinden hareketle bir başka sonuca ulaşılabilir. Bu tür çatışmaları yorum ilkelerinin uygulama alanlarını tespit ederek çözmek gerekir. Belki bu çatışmaları çözmek çok da zor olabilir. Belki bir mahkemede bir hâkim, belirli bir yorum ilkesinden hareketle bir sonuca, diğer hâkim başka bir yorum ilkesinden hareketle bir başka sonuca da ulaşabilir. Ancak bu durumda yine de yorum ilkelerinin işlevsiz olduğu söylenemez. Böyle bir durumda dahi yorum ilkeleri hakimi keyfilikten korur. Hâkimlerin ulaştıkları sonuç, saf siyasal tercihlere göre değişeceğine, esas aldıkları yorum ilkelerine göre değişsin. Daha iyi. Haliyle hâkim, kararın gerekçesinde hangi yorum ilkesine dayandığını ve bu ilkeye dayanarak metnin anlamını nasıl tespit ettiğini kararının gerekçesinde açıklayacaktır. Artık böyle bir durumda siyasal mülahazalar değil, metodolojik ilkeler çarpışacaktır. Şimdi Fazıl Sağlam hocamızın verdiği örneğe cevap verelim: Kanımızca, iptal kararı verme yetkisine sahip olan Anayasa Mahkemesinin “çoğu yapmaya yetkili olan azı da yapmaya yetkilidir” ilkesi uyarınca yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisine de sahip olacağı söylenemez. Çünkü, “çoğu yapmaya yetkili olan azı da yapmaya yetkilidir” ilkesinin uygulanabilmesi için çok olan yetkinin az olan yetkiyi içeren bir
Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı, Ankara, 29.9.2012 63 yetki olması gerekir. Bu şu anlama gelir ki, “çok olan yetki”nin genel bir yetki olması gerekir. Özel bir yetki sadece kendisinden ibarettir ve bir başka yetkiyi içeremez. Türk Anayasa Mahkemesi ise, Türk yargı sisteminde sonradan kurulmuş, özel yetkili bir mahkemedir. Türk yargı düzeninde genel yetkili mahkemeler adlî yargı düzenine ait mahkemelerdir. Tabir caiz ise, Türkiye’de adlîye mahkemeleri “asıl”, Anayasa Mahkemesi ise “arızî” bir mahkemedir. Arızî bir mahkeme olan Anayasa Mahkemesinin yetkili olması istisnadır. Kendisine ne yetki verilmiş ise, yetkisi ondan ibarettir ve bu yetkisi de dar yoruma tâbi tutulur. Anayasa Mahkemesine Anayasa ve kanunlarımızda sadece “ret” ve “iptal kararı” verme yetkisi tanınmıştır. Anayasa Mahkemesi anayasaya uygunluk denetiminde bu iki karar tipinden başka bir karar veremez. Anayasa Mahkemesi iptal kararı verme yetkisi de, ret kararı verme yetkisi de özel yetkilerdir ve sadece kendilerini içerir. Dolayısıyla, Anayasa Mahkemesi iptal kararı verme yetkisine sahip diye, bu mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisine de sahip olduğu söylenemez. Eğer Türkiye’de kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi için özel bir mahkeme kurulmamış olsaydı ve bu tür denetimi ABD’de olduğu gibi genel yargı olan adlî yargı yapıyor olsaydı, adliye mahkemelerinin yürütmeyi durdurma kararı niteliğinde tedbir kararı verebileceklerini söyleyebiliriz. Ama yargı ayrılığının geliştiği her sistemde, genel yargı düzeni (ki buna kısaca adlî yargı diyebiliriz) dışındaki yargı düzenleri (idarî yargı da böyledir) genel yetkili değil, özel yetkili mahkemelerdir ve kendilerine kanunla ne görev verilmiş ise sadece ve sadece o konuda yetkilidirler ve sadece ve sadece kanunla kendilerine verilmiş olan yetkileri kullanabilirler. Adlî yargı genel görevlidir (compétence générale) ve “tam yargı yetkisi (plein juridiction)”ne sahiptir. Anayasa yargısı ve keza idarî yargı ise özel görevlidir (competence d’attribution) ve yetkileri de kendilerine ayrıca ve açıkça verilmiş yetkilerden ibarettir. Đdare mahkemeleri eğer kendilerine ĐYUK, yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisini vermiyor olsaydı, yürütmeyi durdurma kararı veremezlerdi. Anayasa Mahkemesi de, idare mahkemeleri de tarihte belirli bir dönem kurulmuş, sonradan ortaya çıkan “arızi” mahkemelerdir. Çoğu yapmaya yetkili olan, azı da yapmaya yetkilidir ilkesine dayanarak, asliye hukuk mahkemelerinin kanunla ayrıca kendilerine verilmemiş olsa bile ihtiyati tedbir kararı verebilecekleri söylenebilir. Ama aynı şey, Anayasa Mahkemesi için söylenemez.
Page 1 and 2:
Bu metin, Kamu Hukukçuları Platfo
Page 3 and 4:
Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 61: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
Page 77 and 78: SONUÇ Kemal Gözler, “Yorum Đlk
Page 79 and 80: BĐBLĐYOGRAFYA Kemal Gözler, “Y
Page 81: Kemal Gözler, “Yorum Đlkeleri
show all

yorum-ilkeleri

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?