PRACA DOKTORSKA Zale ność własności strukturalnych ...

Rysunek IV.1.2.1 Dyfraktogram zmierzony i dopasowany do niego, za pomocą metody Rietvelda,dyfraktogram teoretyczny materiału dwufazowego polikrystalicznego. Symbole: dyfraktogrameksperymentalny (●), teoretyczny (▬), krzywa różnicowa (▬), pozycje refleksów braggowskich odfaz składowych ( | ).Przed udokładnieniem należy dobrać odpowiedni startowy model opisujący strukturę krystalicznąfaz składowych preparatu. Refleksy pochodzący od faz nie uwzględnione w modelu są widoczne nakrzywej różnicowej. Wynikiem udokładniania struktury materiałów metodą Rietvelda są parametrystrukturalne wspomnianych faz i zbudowany na ich podstawie dyfraktogram teoretyczny. Na rysunkuIV.1.2.1 pokazano przykład takiego dopasowania, krzywa różnicowa pokazuje niezgodnościpomiędzy dopasowaniem i eksperymentem. W tym wypadku niezgodności są małe i pochodzą odkształtu refleksów.Opis podstawy i stosowania metody Rietvelda są bardziej szczegółowo podane w Dodatku B.IV.1.2. Metoda Le BailaTak zwana metoda Le Baila jest techniką dopasowania całkowitego profilu dyfraktogramu. Metodazostała opracowana przez Armela LeBaila [3] jako narzędzie pomocnicze w rozwiązywaniu strukturmateriałów polikrystalicznych, które pozwala na określenie amplitud strukturalnych refleksówbraggowskich. Metoda Le Baila może być też wykorzystana dla wyznaczenia parametrów sieciowychskładników badanego materiału z korektą błędów systematycznych bez znajomości strukturykrystalicznej materiału.Podobnie jak w metodzie Rietvelda wynikiem procedury dopasowania w metodzie Le Baila jestnajlepszy zestaw parametrów opisujących kształt tła, profile refleksów, parametry sieciowe fazowychskładników próbki oraz błędy systematyczne. Natężenia refleksów dyfrakcyjnych są dopasowywaneniezależnie dla każdego refleksu. Dla przeprowadzenia procedury Le Baila nie są wykorzystywaneinformacje o strukturze krystalicznej badanego materiału oprócz wiedzy bliskiej wartości parametrówsieciowych i o układzie krystalograficznym materiału. Szczegóły realizacji algorytmu w programieFullprof opisane są w pracy [4].W niniejszej pracy metoda LeBaila została użyta dla określenia zmian parametrów sieciowychbadanych materiałów w warunkach wysokiego ciśnienia. Metodę tę wybrano ze względu na to, że zpowodu absorpcji i trudności określenia polaryzacji białej wiązki synchrotronowej modelowanienatężeń refleksów braggowskich dla widm zmierzonych metodą energodyspersyjną jest praktycznieniemożliwe.25