Zakładka: Kwartalniki na portalu: www.polska-zbrojna.plTRENDYElement integracjizgodnych z artykułem 189 Traktatu o funkcjonowaniuUnii Europejskiej 5 , który ustanawia politykękosmiczną jako tak zwaną kompetencję dzielonąmiędzy Unię Europejską a państwa członkowskie.Główne jej filary to budowa i eksploatacja systemuobserwacji Ziemi (GMES), na który przeznaczonookoło 0,8 miliarda euro z budżetu UE, europejskiegosystemu nawigacji satelitarnej Galileo (około3,5 miliarda euro z budżetu UE) oraz rozwójzdolności w czterech dziedzinach priorytetowych:badaniu zmian klimatu, innowacyjności i realizacjistrategii Europa 2020…, bezpieczeństwie, eksploracjiprzestrzeni kosmicznej.FoT. 1. Francuska rakieta Ariane 5wykorzystywana przez ESAFOT. ESAEuropejska AgencjaKosmicznaJest to międzynarodowa organizacja krajówzachodnioeuropejskich powołana w celu eksploracjii wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Jej poprzedniczkamibyły Europejska Organizacja BadańKosmicznych (ESRO) i Europejska OrganizacjaRozwoju Rakiet Nośnych (ELDO), które w 1975roku połączyły się i utworzyły ESA.Siedziba organizacji znajduje się w Paryżu,a główny jej ośrodek technologiczny (EuropeanSpace Research and Technology Centre – ESTEC)w Noordwijk aan Zee w Holandii. Instytut Badawczy(European Space Research Institute – ESRIN)mieści się we Frascati (Włochy), siedzibą CentrumOperacji Kosmicznych (European Space OperationsCentre – ESOC) jest zaś niemiecki Darmstadt.Ośrodek Szkolenia Astronautów (European AstronautsCentre – EAC) także znajduje się w Niemczech– w Kolonii. Kosmodrom, który należy doESA, leży w Kourou w Gujanie Francuskiej, gdzierównież funkcjonuje gujański ośrodek kosmiczny.ESA zatrudnia około 1900 osób. Na czele organizacjistoi dyrektor generalny, któremu asystuje dziewięciudyrektorów, odpowiedzialnych za poszczególneoddziały ESA i za zarządzanie agencją.W skład Europejskiej Agencji Kosmicznej wchodzi18 państw, z tego 15 należy do tak zwanej starejunii, oprócz tego Szwajcaria i Norwegia, a z krajównowej unii – Czechy. Jedynym członkiemstowarzyszonym ESA jest Kanada, która od 1979roku ma specjalny status kraju współpracującego.5DzU 2004 nr 90, poz. 864/2 z późn. zm.14 przegląd sił <strong>powietrznych</strong> 2012/02
Zakładka: Kwartalniki na portalu: www.polska-zbrojna.plElement integracjiTRENDYPaństwa, które wyrażają chęć przystąpienia doEuropejskiej Agencji Kosmicznej, muszą przejśćnastępujące etapy:– podpisanie Umowy o współpracy (CooperationAgreement) między państwem kandydackima ESA;– podpisanie porozumienia o Europejskim państwiewspółpracującym (European CooperatingState – ECS);– uczestnictwo, także finansowe, w pięcioletnimPlanie dla europejskich państw współpracujących(Plan for European Cooperating State – PECS),który ma przygotować je do członkostwa w ESA;– z upływem okresu obowiązywania PECS rozpoczęcienegocjacji o przystąpieniu do ESA lubstowarzyszenia, lub przedłużenie okresu obowiązywaniaPECS o kolejne pięć lat – tak zrobiły Węgryw 2008 roku.Obecnie 6 do Europejskiej Agencji Kosmicznejjest finalizowana akcesja Rumunii, która w 2007roku podpisała pięcioletni Plan dla europejskichpaństw współpracujących, a 20 stycznia 2011 rokukonwencję ESA. Do PECS przystąpiły takżeWęgry (odpowiednio w 2003 i w 2008 roku), <strong>Polska</strong>(28 kwietnia 2008 roku) i Słowenia (30 listopada2010 roku). Porozumienie o europejskimpaństwie współpracującym z przedstawicielami EuropejskiejAgencji Kosmicznej podpisała Estonia(10 listopada 2009 roku). Umowę o współpracyz ESA podpisała natomiast: Turcja, Ukraina, Łotwa,Cypr, Słowacja, Litwa, a chęć udziału w jejpracach zapowiedziała Malta.Status PolskiUmowę o współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną<strong>Polska</strong> podpisała już 28 stycznia1994 roku, ale dopiero po 13 latach – 27 kwietnia2007 roku – przedstawiciele Polski i ESA podpisaliporozumienie o Europejskim państwie współpracującym.Umowę ratyfikowano 28 kwietnia 2008roku 7 i od tej daty należy liczyć nasz udział w pięcioletnimPlanie dla europejskich państw współpracujących.Ponieważ przedsiębiorstwa z państw współpracującychz ESA w określonym zakresie (do wysokościwnoszonej przez dane państwo kwoty składki naPECS) mogą brać udział w programach kosmicznychESA, udział Polski w PECS powinien przynosićwymierne korzyści. Niestety, z powodu kryzysufinansów publicznych i spadku kursu złotego, polskaskładka członkowska do PCES pozostaje na niezmienionympoziomie, mimo wcześniejszych planówjej corocznego, stopniowego zwiększania.Budżet i projektyEuropejska Agencja Kosmiczna dysponuje rocznymbudżetem na poziomie ponad 3,78 miliardaeuro, z czego:– państwa członkowskie wnoszą około 2,98 miliarda(78,6% nakładów),– Kanada – 20,5 miliona (0,6% nakładów),– Unia Europejska (jako organizacja) – około0,78 miliarda euro (20,6% nakładów),– państwa uczestniczące w Planie dla europejskichpaństw współpracujących – około 8,0 milionóweuro (0,2% nakładów).Niemałe środki finansowe, jakimi dysponujeESA, służą do osiągnięcia celu głównego – stworzeniafloty rakiet nośnych wszystkich typów.Wkrótce Europejska Agencja Kosmiczna będziedysponować trzema rodzajami rakiet:– Ariane 5 – francuską rakietą nośną o nośnościponad 21 ton na niską orbitę okołoziemską, rozwiniętąna zlecenie ESA przez Francuską Agencję Kosmiczną(CNES), głównie we współpracy z EADSi SNECMA, w użyciu od 1997 roku (fot. 1);– Sojuz – rosyjską rakietą nośną o nośności do3,2 ton, wykorzystywaną przez ESA od 2007 roku;– Vega – wyprodukowaną na zlecenie ESA i Arianespaceprzez firmę European Launch Vehicle,o nośności od 0,3 do 2 ton, której pierwszy start odbyłsię 13 lutego 2012 roku.Oprócz tego Europejska Agencja Kosmiczna realizuje,między innymi, następujące projekty:– automatyczny statek transferowy (AutomatedTransfer Vehicle − ATV). Rodzaj statku transportowegoo osiągach podobnych do Progressa, aleo trzykrotnie większej ładowni niż rosyjski odpowiednik.Jego zadaniem jest zaopatrywanie MiędzynarodowejStacji Kosmicznej (InternationalSpace Stadion − ISS);– laboratorium kosmiczne Columbus − europejskielaboratorium naukowe przeznaczone dla Mię-6Według stanu na 15.12.2011.7Opublikowana 26 sierpnia 2008 r. DzU 2008 nr 154, poz. 959.2012/02 przegląd sił <strong>powietrznych</strong>15