— 64 —mały rądelek wystarcza jedno. Wymieszać doskonale, trochęopieprzyć i nakładać tem gałki. Można także jedne gałkinakładać mięsem, drugie powidłami i razem układaćw rądlu. Gdy upieczone, przewrócić rądel na półmisek, a ciastowyglądać będzie jak pasztet. Nie należy tu skąjnć masła,chcąc mieć dobrą potrawę.8. Pasztet z kapłonów.Należycie oczyszczonego i wyprawionego kapłona kładziesię do rądla, przydaje po gałązce przednich ziół, cytrynowejskórki, bobkowych liści i korzeni, zalewa się winemi octem, przykrywa pokrywą i dusi, ale nie do zupełnejmiękkości. Potem wykłada się na miskę do wystudzenia,a polewkę przecedza przez sitko. Teraz sporządza sięfarsz : odgotowany udziec cielęcy i oczyszczony ze skóryi żył. Dodaje się słoniny surowej, sardeli, szarlotek, pieczarek,kaparów, a nawet i trufli : to wszystko sieka sięrazem jak najdrobniej, przydawszy kwiatu muszkatowego,pieprzu, drobno siekanej cytrynowej skórki, kilka żółteki w małej ilości tartej bułki. Następnie wypełnia się formęciastom pasztetowem rądlowom, uwałkowanem do grubościpalca, kładzie w nią kapłona, z wierzchu i ze spodufarszem obwiedzionego, wyrzyna się z tegoż ciasta nakrywkę,wiolkości formy, smaruje białkiem, przykłada gładkoi przyciska dobrze do ciasta brzegowego (którem powinnosię wyłożyć dokoła formę) : potem smaruje się pasztetubitemi jajami, piecze w piecu, a wyłożony na półmisekwyrzyna się i zalewa sosem sardelowym ; domieszawszypolewki z kapłona i przykrywszy znowu pasztet daje sięna stół.9. Rulada zwyczajna.Cielęciny 1 kg posiekać, włożyć do rądelka, dodać pełnąłyżkę masła, 1 cebulę posiekaną, osolić, przykryć szczelniepokrywą, i dusić 20 minut. Dalej namoczyć 1 bułkęw mleku, rądelek z blachy odstawić, dodać wyciśniętą bułkęz mleka do tej masy, na koniec noża pieprzu, 1 ząbekczosnku utartego, nieco skórki cytrynowej, na koniec nożamajeranku, 3 całe jaja, 1 cebulę posiekaną i smażoną (ktolubi). To wszystko dobrze wymieszać, wyłożyć na stolnicę,rozciągnąć na grubość jjalca, poprzekładać młodą słoninkąi zwinąć jak Strudel. Nasmarować brytwannę masłem, ru-— 65 —ladę włożyć, wstawić do pieca na 20 minut, często podlegającwłasnym sosem, aby się zarumieniła. Ta rulada możepyć na gorąco, lub na zimno podana.10. Rulada z płucek cielęcych.Ugotować płucka na miękko, dodać 2 korzenie pietruszki,2 marchwi, pół selera, 1 cebulę, 5 ziarnek pieprzubiałego, 5 angielskiego — a gdy to już miękkie, posiekaćpa masę, usmarzyć 3 cebule posiekane, włożyć do tej masywraz z jedną bułką, namoczoną w mleku, lub wodzie, a późniejwyciśniętą — dodać na koniec noża pieprzu tłuczonego,2 ząbki czosnku utartego, troszkę skórki cytrynowej,4 kawałki kwiatu muszkatowego tłuczonego, 4 całe jajaświeże i dwie pełno łyżki tartej bułki. To wszystko razemWymieszać, włożyć do rądelka, wysmarowanego masłemi wstawić do gorącego pieca na 15 minut. Tę ruladę możnapodać na gorąco i na zimno.B) Na zimno.II. Auszpik z całego indyka, lub kapłona.Oczyścić indyka, lub kapłona jak zwykle, nadziać nadziewkąz wykluczeniem cukru i rodzynków, osolić, włożyćdo garnka wraz z czterema oczyszczonemi nóżkami cielęcemuZalać miękką wodą, dodać 3 korzenie pietruszki,3 marchwi, 1 cebulę, pół selera, zeszumować starannie i gotowaćdwie godziny. A gdy już jest miękki, wyjąć, ostudzići pokrajać zgrabnie w kawałki. Nóżki zaś i włoszczyznęwygotować do połowy, przelać przez sito, rozbić 4 jaja,białka roztrzepać z wodą, wlać do galarety z pół-szklankąwinnego octu. Postawić na wolnym ogniu, aby się białka«cięły i galareta sklarowała. Potem przecedzić przez serwetkę,wlać trochę do formy, lub na salaterkę i ostudzić dosztywności. Na to ułożyć różnych płkli, jaja na twardo, pokrajanona połowę, kilka plasterków cytryny, jarzynki, zgrabniewykrawane na to układać indyka na spód piersiamii znów dać warstwę jjikli, a potem nałożyć indyka dopełności. Wkońcu wlać galaretę i dać do zimnego miejscana parę godzin. Przed wydaniem zamoczyć w gorącej wo-<strong>Bogacka</strong> : Powsz. <strong>Kuchnia</strong> swojska. 6
— 66 —dzie formę, aby łatwo odeszła, a potem przewrócić na półmiseki wydać na stół.12 Auszpik z resztek indyka, lub innego drobiu.Pozostałe dróbka, lub części z indyka, albo też innegodrobiu oczyścić starannie, włożyć do garnka glinianego lubpobielanego, zalać wodą, osolić -- a gdy się raz zagotuje,zeszumować, dodać 4 korzenie pietruszki, 4 marchwi, 2 cebule,2 pory, pół selera, 5 ziarnek pieprzu i gotować dopokądkości od mięsa nie odejdą. Potem odstawić z blachyprzelać przez gęste sito na salaterkę, lub półmisek i dać dozastudzema. Gdyby było za mało resztek z drobiu, możnadodać 4 kawałki żelatyny.13. Kanapki.Kraje się na pół odpowiednią ilość bułek i smarnieświeżem niesolonem zwykłem, lub sardelowem masłem. Potembierze się sardele, płucze, obiera z kości grzbietowej,kładzie parę paseczków wzdłuż, w kwadrat, lub na krzyż\okrawa kawałki wystające, a miejsca próżne wypełnia żółtkiemi białkiem twardem, osobno usiekanem, posolonemi popieprzonem. Używa się także kaparów, kawioru, szynkii ostrego seru. Kanapki nie powinny być wszystkie jednakowe,ale każda powinna być w inny kształt przybrana,gdy się miesza różnie, lecz dokładnie powyższo dodatkiZaletę dobroci mają wtenczas : gdy są małe, cienkie i zgrabne.14. Kawior.Kawior podać należy na świeżej, lub podrumienioneji przekrojonej na pół bułeczce. Przed wydaniem smarujesię bułeczkę kawiorem i wciska trochę soku z cytryny. Podajesię także kawior na szklannym talerzyku z^przyprawąnajlepszej oliwy i soku z cytryny ; a gdy kto lubi, możnatakże dodać trochę drobno posiekanej cebulki i to razemdobrze wymieszać.15. Kiszka z zająca.Dwie części mięsa zajęczego wyżyłowanego i część słoninysieka się drobno z jedną, lub dwiema cebulami, trochąpieprzu i gałki muszkatowej, miesza dobrze, dolawszy winamalagi i napycha jelita wieprzowe tą siekaniną.67 —Bierze się te kiszki zaraz do użytku, albo je wędzikilka dni w dymie — a można je będzie przechować kilkamiesięcy.16. Majones czyli sałata z ryby.Ryby (łososie, sandacze, lub szczupaki) po oczyszczeniui wypatroszeniu wysolić dobrze i pozostawić tak godzinę,potem gotować je w smaku z włoszczyzny. Po wygotowaniuobrać ryby z ości, ściągnąć z nich skórę i poszarpaćna drobne kawałki. Potem przyrządzić następujący sos:• żółtek, łyżkę mąki, filiżankę wody, 2 filiżanki klarowanegososu rybiego, łyżkę kaparów, tyleż poszatkowanychgrzybów, 2 łyżki octu winnego, odpowiednią ilość soli —Wszystko przemieszać na zimno, postawić na ogniu i ciąglemieszać dalej. Gdy się podgotuje, zdjąć z ognia i przemielaćz 12 dkg młodego masła. Potem przemieszać sos nazimno, dodać według upodobania łyżkę oliwy prowansalskiej,tyleż preparowanej gorczycy, lub musztardy (albotylko jedno z dwojga, ba nawet bez nich), wylać sos z kawałkamiryby na półmisek, garnirować kaparami, okrągłoZwiniętemi sardelami i pokrajanemi ogórkami. Kto do tegososu użyje oliwy prowansalskiej, niech weźmie trochę mniejmasła, aby sos nie był zbyt tłusty.17. Majones zwyczajny.Ugotować 5 jaj na twardo, żółtka przetrzeć przez sito,dodać jedno świeże jaje, troszkę soli, utrzeć wszystko nal'Usée, wziąć l / i1 stołowej oliwy, dolewać po jednej łyżce1uważać, aby się nie zwarzyło. Dodać winnego octu 3 łyżki,pieprzu na koniec noża, jedne łyżkę musztardy (kto lubi),1to robić w zimnem miejscu. Potem ułożyć rybę na półmisku,tym majonesem posmarować całą, następnie zrobić^Uszpik, wziąć ćwierć litra rosołu bez tłuszczu, włożyć pokajaną1 pietruszkę, 1 marchewkę, pół cebuli, 5 ziarnekPieprzu, zagotować do miękkości korzenie, dodać 5 kawałkówżelatyny, przecedzić przez serwetkę — (a można zro-''ić pół kolorowe, pół białe) -- wcisnąć kilka kropli soku'• buraka ćwikłowego, dodać 2 łyżki octu, luli z pół cytryny8Oku (kto lubi kwaśny), wylać na dwa talerze, dać do zimll('go miejsca, aby się zsiadło. Potem zwinąć kawałek papieru"akształt lejka, wkładać po trochu auszpiku i wyrabiaćróżne figury po wierzchu ryby. Miejsca wolne między fi-6*
- Page 1 and 2: mPOWSZECHNAKUCHNIAopartana wielolet
- Page 3: 3.4.5.67,8.9.10.11.12.13.14.15.16.I
- Page 6 and 7: — VIII —DZIAŁDrób.StronicaEoz
- Page 8 and 9: 1. Budyń mączny z dozwolonemiodmi
- Page 10 and 11: 21.22.23,24.25.26.27.28.29.30.31.32
- Page 12 and 13: — XX —DZIAŁ XXXIII.Toaleta —
- Page 14 and 15: — IVNiechaj się nam przeto godzi
- Page 16 and 17: — 8 —Eównie śmiesznie wygląd
- Page 18 and 19: — 12 —Porządek zaś bywa nast
- Page 20 and 21: — 16 —Dzisiejsi młodzieńcy »
- Page 22 and 23: — 20 —Czyszczenie naczyń rogow
- Page 24 and 25: — 24 —już niemożliwe jak przy
- Page 26 and 27: — 28 —wielkim stole; albo panie
- Page 28 and 29: — 32 —1 kwaterkapół kwarty1 k
- Page 30 and 31: — 36 —nach łagodzi zbyteczny p
- Page 32 and 33: — 40 —Gdy się zagotuje, posoli
- Page 34 and 35: — 44 —20. Zupa wiosenna.Młode
- Page 36 and 37: — 48 —się nie przypaliła. Mie
- Page 38 and 39: — 52 —46. Żur czyli zupa owsia
- Page 40 and 41: — 56 —13. Makaron i płateczki.
- Page 42 and 43: — 61 —DZIAŁ III.Pasztety, przy
- Page 46 and 47: — 68 —gurkami ubrać można kap
- Page 48 and 49: — 73DZIAŁ TV.Sosy,Przyrządzanie
- Page 50 and 51: — 70dobrego octu i wyciągnąć t
- Page 52 and 53: — 8031. Sos tatarski do święcon
- Page 54 and 55: — 84dzone łopatki okłada się p
- Page 56 and 57: — 88 —kryć mocno, zalepić cia
- Page 58 and 59: — 92grzybka, pietruszki, selera i
- Page 60 and 61: — 96 —zalawszy trochę rosołem
- Page 62 and 63: — 100 —51. Zrazy w kapuście.Mi
- Page 64 and 65: — 104 PIPlïtrochę cytrynowej sk
- Page 66 and 67: — 108 —— 109 —n^stółP i
- Page 68 and 69: — 112 —na to położyć warstw
- Page 70 and 71: — 1169. Pieczeń barania.Oczyści
- Page 72 and 73: — 120 —ft p r S T à s A y ffi-
- Page 74 and 75: — 124 —II. Kiełbasy, kiszki
- Page 76 and 77: — 128 —prosię kilkakrotnie moc
- Page 78 and 79: 132 —37. Wieprzowina ze skórką
- Page 80 and 81: — 136 —bułką, kawałkiem mas
- Page 82 and 83: — 140 —20. Sarna na sucho.Zabit
- Page 84 and 85: 144wnętrzności otacza. Od gęsi,
- Page 86 and 87: 148lać masłem, ściekłem na pods
- Page 88 and 89: — 152 —masła i nieco poddusić
- Page 90 and 91: — 156 —przewracając na obie st
- Page 92 and 93: — 160 —Drugi sposób (delikatni
- Page 94 and 95:
— 164nie bardzo kwaśnego, dodać
- Page 96 and 97:
— 16833. Śledzie, marynowane —
- Page 99 and 100:
— 174 —przegotowanego, parę ł
- Page 101 and 102:
— 178 —jąć na półmisek, zro
- Page 103 and 104:
— 182 —młodego masła, potrzą
- Page 105 and 106:
— 186 —5. Sałata włoska.Czter
- Page 107 and 108:
— 191 —taki i postawiwszy przet
- Page 109 and 110:
— 194 —studzonym octem z korzen
- Page 111 and 112:
— 199 —DZIAŁ XVI.Nabiał.I. Go
- Page 113 and 114:
202 —Dla polepszenia seru można,
- Page 115 and 116:
— 206 —7. Jajecznica.Kozbié cz
- Page 117 and 118:
— 210 —mezańskiego, kwiatu mus
- Page 119 and 120:
— 214 —masa od rądla nie zaczn
- Page 121 and 122:
— 218 —8. Grzanki, przekładane
- Page 123 and 124:
— 222 —mieszać ostrożnie, wla
- Page 125 and 126:
— 226ka, dać kawałek masła wie
- Page 127 and 128:
— 230 —trochu wystudzonego saga
- Page 129 and 130:
— 234: —diu, zważając pilnie,
- Page 131 and 132:
— 238 —20. Krem pomarańczowy n
- Page 133 and 134:
«ranili".242 —4y, lub blamanże
- Page 135 and 136:
— 246 —podaje się natychmiast,
- Page 137 and 138:
— 250 -10. Bułki do kawy.Jeden k
- Page 139 and 140:
— 254 —21. Ciasteczka zwyczajne
- Page 141 and 142:
— 258 —w ciepłe miejsce, po na
- Page 143 and 144:
— 26248. Pączki zapustne.Ciasto
- Page 145 and 146:
— 266 —dobrze wyciśnięty ser
- Page 147 and 148:
— 270 —dzeniu przekrajać je na
- Page 149 and 150:
— 274 —pieprzu, 18 żółtek, m
- Page 151 and 152:
278 WÊÊÊÊÊÊÊÊÊBÊcukru i p
- Page 153 and 154:
— 282 • —3. Innym sposobem.Tr
- Page 155 and 156:
— 286 —studzić, włożyć do s
- Page 157 and 158:
— 290Takie pomarańcze można wyj
- Page 159 and 160:
— 294 —46. Konfitura z truskawe
- Page 161 and 162:
— 298 —dżiny — a gdy wychłu
- Page 163 and 164:
— 303 —DZIAŁ XXIV.Konserwy owo
- Page 165 and 166:
— 306 —Albo: oparzone śliwki b
- Page 167 and 168:
— 311Na litr soku bierze się l /
- Page 169 and 170:
— 314 —kilogram miałkiego cukr
- Page 171 and 172:
— 318 —ze słodką, dobrą śmi
- Page 173 and 174:
— 322 —Wycisnąć 8 zielonych n
- Page 175 and 176:
— 326 —27. Podwójna czereśni
- Page 177 and 178:
— 330 —się rozpaliło bez pale
- Page 179 and 180:
— 334 —Po roku takiej maceracyi
- Page 181 and 182:
— 338 —do butelek, zakorkować
- Page 183 and 184:
— 343 —DZIAŁ XXX.Sposoby tucze
- Page 185 and 186:
— 346 — V^Rff'^lsznie uważają
- Page 187 and 188:
— 350 —15. Maść na odmrożeni
- Page 189 and 190:
— 354 —Albo: równe części go
- Page 191 and 192:
— 35SUśmierza także zgagę mak
- Page 193 and 194:
362 —dzaé jedwabne i wełniane,
- Page 195 and 196:
— 366 —nym kluczykiem) i zmywa
- Page 197 and 198:
— 870 —zupa z ryb, przyjęta od
- Page 199 and 200:
— 374 —Jeden —jedyny był tyl
- Page 201 and 202:
— 378 —6. Eosół z grzybkiem.S
- Page 203 and 204:
— 382 —Szodo z biszkoptami str.
- Page 205 and 206:
— 386 —3. Zupa rumfordzka z kas
- Page 207 and 208:
— 390 —28. Rosół z płateczka
- Page 209 and 210:
— 394 —17. Rosół z kluskami z
- Page 211 and 212:
— 398 —12. Rosół ï ziemniaka
- Page 213 and 214:
— 4025. Rosół z makaronem.Sztuk
- Page 215 and 216:
406 —LIPIEC.Obiady i wieczerze mi
- Page 217 and 218:
— 410 —2. Mamałyga, zwana kule
- Page 219 and 220:
— 414 —29. Zupa cytrynowa z ry
- Page 221 and 222:
— 418 —24. Zupa jabłczana, lub
- Page 223 and 224:
— 422 —20. Zupa cytrynowa z grz
- Page 225 and 226:
— 420 —15. Rosół z płateczka
- Page 227 and 228:
43Ô —11. Zupa rumiana z kluskami
- Page 229 and 230:
— 484 —c) Karp ze szarym sosem
- Page 231 and 232:
— 438 —Pasztet z wątróbek na
- Page 233 and 234:
— 442 —śnierską w ten sposób
- Page 235 and 236:
— 446 —Chołodziec— zupa dla
- Page 237 and 238:
— 450 —Łosoś i łososiopstrą
- Page 239:
— 454 —Zielenina surowa — nie