— 152 —masła i nieco poddusić — potem go wyjąć - do masła włożyćtroszkę grzybków, pietruszki, parę szarlotek siekanych,soli -- postawić na chwilę na blachę, dodać szklankę lekkiegowina białego, zagotować ten sos na dobrym ogniu,włożyć w to kurczęta, a zagotowawszy parę razy wydać.23. Pularda z sardelami.Oczyszczonego kapłona, lub pulardę osmalić nadogniem dla zniszczenia reszty pierza i syptów, podrobyoderżnąć, płucze się potem, soli z obu stron i piecze narożnie, obsypawszy w połowie pieczeń zlekka mąką i oblewającciągle masłem. Na dopieczeniu posypuje się powierzchu bułką tartą, rumieni i podlewa masłem, ściekłemna patelnię. Po zdjęciu z rożna natychmiast włożyć łyżkęmasła sardelowego. W braku sardeli można włożyć kawałekmasła z pieprzem.24. Vol au vent (czytaj: wo-lo-wân) z kapłona, tłustej kury,lub indyka w cieście francuskiem.Ugotować piersi i inne mięsiste części kury, lub indykarazem z wątróbkami, pępkami i włoszczyzną, używającnie wiele wody, aby sos był smaczny. Mieć osobno ugotowaneamoretki, (gdy są), i szyjki rakowe, pokrajać mięsona drobne kawałeczki, pępki, wątróbki i amoretki także,ułożyć to zgrabnie na metalowym półmisku i zalać sosembiałym z masła i mąki, rozprowadzonym smakiem z kury,dodając do tego szczyptę cukru i soku z cytryny.Potrawę ubiera się pieczarkami, amoretkami i wątróbkami,pokrajanemi w plasterki, a naokoło półmiska położyćrant z ciasta francuskiego. Ciasto ma być gorące, rozgrzanena półmisku pod blachą, przykryte papierem.Dla odmiany można dać kapłony z sosem pieczarkowym:Obrać świeże pieczarki, pokrajać, włożyć do wodyz łyżką octu, wybrać, gdy osiąkną, włożyć do rądelkaz łyżką rozpuszczonego masła, wcisnąć cytrynę i dusićpod pokrywą, dodając pod koniec kawałek bulionu. Zagotowaći zalać gorącym sosem duszone, lub upieczonekapłony.^^H^II^H^.DZIAŁXII.Ryby, raki, ostrygi i żabki.Przyrządzanie ryb. Przy kupowaniu ryb potrzeba zwracaćbaczną uwagę, aby były świeże, a lepiej jeszcze żywe,gdyż nie świeże są zawsze niezdrowe. Jeżeli skrzele pootworzeniu szczęk jest czerwone, to jest wskazówką świeżościryb — przeciwnie skrzela blade, lub ciemne dowodzą,że dotyczące ryby są szkodliwe dla zdrowia. W czasie wielkiegomrozu świeżość ryb zamrożonych poznaje się po wypukłościoka: im oko więcej zapada, tern ryba jest dawniejszą.Niekiedy ryby zepsute nie wydają cuchnącej woni;w tym razie jednak ich skóra bywa ciemna i miękka. Najlepiejsolić ryby solą prażoną t. j. wziąwszy na patelniębiałej soli, zwanej »śniegówką« utrzymywać ją nad ogniem,mieszając ciągle, póki nie zżółknie nieco i nie przestanietrzeszczeć. Taką solą należy koniecznie solić ryby świeżosolone, nie płukano, jeżeli mają być przechowane dłużej.Płata się je wzdłuż przez wierzch łba do ogona, wnętrznościwyrzuca, a same rybę prażoną solą wewnątrz i zewnątrzObsypuje i składa razem jakby całą. układa się jedne nadrugą w faskę i codzień własnym ich sosem po wierzchuPolewa, a biorąc do użytku kilkakrotnie z soli wypłukuje} v wodzie. Gdy ryby dziś na jutro się solą, nie należyje płukać — na drugi dzień dopiero to następuje.Chcąc rybę przez kilka dni żywą zachować, potrzebaw zimie włożyć jej w szczękę kawałek chleba, namaczanegow wódce i położyć w śnieg — w lecie zaś wlewa się jejkieliszek wódki, lub wina i obrzuca rybę mchem, umieszczającją w piwnicy.
— 154 —Ryby zabija się najlepiej kilkakrotnem silnem uderzeniempałką w łeb, potem nożem skrobie się dokładnie z łuski,a następnie rozrzyna brzuch i patroszy, wyjmując ostrożniewnętrzności, aby żółci nie zgnieść, a oddzieliwszy jądelikatnie wraz z kiszkami odrzucić. Resztę zaś z wnętrznościjak : wątróbkę, ikrę, mleczko i duszę daje się do smaku,szczególniej do ryb gotowanych. Tak oczyszczoną rybępotem się soli.Najgłówniejszą rzeczą co do ryb jest, aby były dobrzeugotowane — poznać to można, gdy wypływają na wierzch,a ości łatwo się wyciąga. Większą część ryb wrzuca siędo wrzącej wody i szybko gotuje.Ryby platane tak się urządza, że zewnętrzna stronana wierzchu, wewnętrzna od spodu leży, grzbiety zaś czyligruby koniec ku brzegowi. Głowy muszą pyskiem, a ogonygrubym końcem leżeć na krawędzi naczynia. Ryby gotowaneukłada się jedne obok drugiej głowami na krawędźnaczynia; gdy ich jest więcej, to górne ich warstwy cofasię nieco od brzegu. Jeśli jest wiele płatanych kawałków,kładzie się głowy u góry na drugą warstwę. Kawałki mająleżeć nie na krawędzi, lecz w środku, gdyż brzeg naczyniamożna jeszcze ozdobić pietruszką, co powinno się czynićtakże przy rybach solonych. Ryby w maśle i w sosieholenderskim posypuje się tartą bułką, podobnie sztokfisz,szołdry i t. d., gdy są z sosem maślanym, lecz gdy się goosobno podaje -- okłada się brzeg pietruszką. Przy rybachpieczonych n. p. szczupaku, białych rybach i t. d. posypujesię brzeg solą, a szałwią, gdy to są śliże.Raki można przechować 8 do 10. dni w koszyku, napełnionympokrzywami i trawą — z wierzchu zaś koszykpokrywa się szczelnie płótnem i obwiązuje, aby raki niewyłaziły. Mniejszą ilość przechować można w worku z rzadkiegopłótna z pokrzywami, - w każdym jednak razieczy koszyk, lub też worek trzeba trzymać w piwnicy.Wędzenie ryb. Wędzi się ryby dla pozyskania na dłuższyczas pewnych potraw. Najwięcej nadają się do tego:węgorze, szczupaki, łososie, śledzie, okunie, śliże i t. p.Zwykle rozdziera się je na grzbiecie, rozłupuje głowę,wyjmuje wnętrzności, oczyszcza i naciera solą, zmieszanąz trochą saletry wcale mocno i dozwala się im tak staćkilka dni. Potem rozpościera się je zapomocą szpiczastychpatyczków i wiesza w dym, aż się uwędzą należycie, a na-— 155^ępnie w miejsce przewiewne i ile być może ciemne, dokądnie tak łacno dostaje się robactwo, któreby się w ry-P&ch mogło zalądz. Chcąc ryby zachować dłużej należy] e także nieco dłużej, niż zwykle wędzić.Węgorz nabiera o wiele delikatniejszego smaku,Jeśli się go po kilkudniowem wędzeniu owinie w papier,apotem jeszcze dalej wolno wędzi.I. Jesiotr pieczony.Oczyszczonego i posolonego jesiotra skropić octem,Pozostawić na l 1 /, godziny, potem włożyć na brytwannę,Podlać wodą, dodać łyżkę masła i piec w piecu piekarskimUub szabaśniku) na mocnym ogniu, polewając często osobnoroztopionem masłem po wierzchu, — a gdy się zrußiieni;skropić dobrze jesiotra sokiem z cytryny. Na wydaniuzaś obłożyć go plasterkami z cytryny: to prostyaWyborny sposób.2. Jesiotr, pieczony z sosem pieczarkowym.Sparzyć jesiotra kilka razy wodą gorącą, ażeby sięskórka oddzieliła, osolić - niech poleży "godzinę, a potemUpiec pod blachą, podłożywszy kawał masła. Wziąć drobnychpieczarek, obrać, opłukać i zagotować w małej ilościWody, zaostrzonej nieco octem, aby się dobrze wydusiłypod pokrywą. Oddzielnie wziąć łyżkę masła, rozbić napgniu z łyżką mąki, rozwieść tęgim bulionem, wlać dwiełyżki kwaśnej śmietany, kieliszek madery, wcisnąć pół cyfryny,lub wrzucić łyżkę kaparów, wlać smak z pietruszek^azem z niemi, zagotować wszystko razem i polać jesiotra,pokrajanego na półmisku.3. Jesiotr z rustu.Pokrajać jesiotra na zrazy V/ 2ctm grube, posolić go,Popieprzyć, posypać drobno siekaną cebulą, skropić oliwąi zostawić tak na parę godzin: niech się marynuje, dopieroprzed samem wydaniem na stół piec na ruście obustronnie,układać na półmisku i wydać.4. Karasie smażone.Oskrobane i sprawione karasie posolić na parę godzin-- niech polezą. Następnie wytrzeć je czystą serwetą,uwalać dobrze w mące i prażyć na rozpalonym smalcu,
- Page 1 and 2:
mPOWSZECHNAKUCHNIAopartana wielolet
- Page 3:
3.4.5.67,8.9.10.11.12.13.14.15.16.I
- Page 6 and 7:
— VIII —DZIAŁDrób.StronicaEoz
- Page 8 and 9:
1. Budyń mączny z dozwolonemiodmi
- Page 10 and 11:
21.22.23,24.25.26.27.28.29.30.31.32
- Page 12 and 13:
— XX —DZIAŁ XXXIII.Toaleta —
- Page 14 and 15:
— IVNiechaj się nam przeto godzi
- Page 16 and 17:
— 8 —Eównie śmiesznie wygląd
- Page 18 and 19:
— 12 —Porządek zaś bywa nast
- Page 20 and 21:
— 16 —Dzisiejsi młodzieńcy »
- Page 22 and 23:
— 20 —Czyszczenie naczyń rogow
- Page 24 and 25:
— 24 —już niemożliwe jak przy
- Page 26 and 27:
— 28 —wielkim stole; albo panie
- Page 28 and 29:
— 32 —1 kwaterkapół kwarty1 k
- Page 30 and 31:
— 36 —nach łagodzi zbyteczny p
- Page 32 and 33:
— 40 —Gdy się zagotuje, posoli
- Page 34 and 35:
— 44 —20. Zupa wiosenna.Młode
- Page 36 and 37:
— 48 —się nie przypaliła. Mie
- Page 38 and 39: — 52 —46. Żur czyli zupa owsia
- Page 40 and 41: — 56 —13. Makaron i płateczki.
- Page 42 and 43: — 61 —DZIAŁ III.Pasztety, przy
- Page 44 and 45: — 64 —mały rądelek wystarcza
- Page 46 and 47: — 68 —gurkami ubrać można kap
- Page 48 and 49: — 73DZIAŁ TV.Sosy,Przyrządzanie
- Page 50 and 51: — 70dobrego octu i wyciągnąć t
- Page 52 and 53: — 8031. Sos tatarski do święcon
- Page 54 and 55: — 84dzone łopatki okłada się p
- Page 56 and 57: — 88 —kryć mocno, zalepić cia
- Page 58 and 59: — 92grzybka, pietruszki, selera i
- Page 60 and 61: — 96 —zalawszy trochę rosołem
- Page 62 and 63: — 100 —51. Zrazy w kapuście.Mi
- Page 64 and 65: — 104 PIPlïtrochę cytrynowej sk
- Page 66 and 67: — 108 —— 109 —n^stółP i
- Page 68 and 69: — 112 —na to położyć warstw
- Page 70 and 71: — 1169. Pieczeń barania.Oczyści
- Page 72 and 73: — 120 —ft p r S T à s A y ffi-
- Page 74 and 75: — 124 —II. Kiełbasy, kiszki
- Page 76 and 77: — 128 —prosię kilkakrotnie moc
- Page 78 and 79: 132 —37. Wieprzowina ze skórką
- Page 80 and 81: — 136 —bułką, kawałkiem mas
- Page 82 and 83: — 140 —20. Sarna na sucho.Zabit
- Page 84 and 85: 144wnętrzności otacza. Od gęsi,
- Page 86 and 87: 148lać masłem, ściekłem na pods
- Page 90 and 91: — 156 —przewracając na obie st
- Page 92 and 93: — 160 —Drugi sposób (delikatni
- Page 94 and 95: — 164nie bardzo kwaśnego, dodać
- Page 96 and 97: — 16833. Śledzie, marynowane —
- Page 99 and 100: — 174 —przegotowanego, parę ł
- Page 101 and 102: — 178 —jąć na półmisek, zro
- Page 103 and 104: — 182 —młodego masła, potrzą
- Page 105 and 106: — 186 —5. Sałata włoska.Czter
- Page 107 and 108: — 191 —taki i postawiwszy przet
- Page 109 and 110: — 194 —studzonym octem z korzen
- Page 111 and 112: — 199 —DZIAŁ XVI.Nabiał.I. Go
- Page 113 and 114: 202 —Dla polepszenia seru można,
- Page 115 and 116: — 206 —7. Jajecznica.Kozbié cz
- Page 117 and 118: — 210 —mezańskiego, kwiatu mus
- Page 119 and 120: — 214 —masa od rądla nie zaczn
- Page 121 and 122: — 218 —8. Grzanki, przekładane
- Page 123 and 124: — 222 —mieszać ostrożnie, wla
- Page 125 and 126: — 226ka, dać kawałek masła wie
- Page 127 and 128: — 230 —trochu wystudzonego saga
- Page 129 and 130: — 234: —diu, zważając pilnie,
- Page 131 and 132: — 238 —20. Krem pomarańczowy n
- Page 133 and 134: «ranili".242 —4y, lub blamanże
- Page 135 and 136: — 246 —podaje się natychmiast,
- Page 137 and 138: — 250 -10. Bułki do kawy.Jeden k
- Page 139 and 140:
— 254 —21. Ciasteczka zwyczajne
- Page 141 and 142:
— 258 —w ciepłe miejsce, po na
- Page 143 and 144:
— 26248. Pączki zapustne.Ciasto
- Page 145 and 146:
— 266 —dobrze wyciśnięty ser
- Page 147 and 148:
— 270 —dzeniu przekrajać je na
- Page 149 and 150:
— 274 —pieprzu, 18 żółtek, m
- Page 151 and 152:
278 WÊÊÊÊÊÊÊÊÊBÊcukru i p
- Page 153 and 154:
— 282 • —3. Innym sposobem.Tr
- Page 155 and 156:
— 286 —studzić, włożyć do s
- Page 157 and 158:
— 290Takie pomarańcze można wyj
- Page 159 and 160:
— 294 —46. Konfitura z truskawe
- Page 161 and 162:
— 298 —dżiny — a gdy wychłu
- Page 163 and 164:
— 303 —DZIAŁ XXIV.Konserwy owo
- Page 165 and 166:
— 306 —Albo: oparzone śliwki b
- Page 167 and 168:
— 311Na litr soku bierze się l /
- Page 169 and 170:
— 314 —kilogram miałkiego cukr
- Page 171 and 172:
— 318 —ze słodką, dobrą śmi
- Page 173 and 174:
— 322 —Wycisnąć 8 zielonych n
- Page 175 and 176:
— 326 —27. Podwójna czereśni
- Page 177 and 178:
— 330 —się rozpaliło bez pale
- Page 179 and 180:
— 334 —Po roku takiej maceracyi
- Page 181 and 182:
— 338 —do butelek, zakorkować
- Page 183 and 184:
— 343 —DZIAŁ XXX.Sposoby tucze
- Page 185 and 186:
— 346 — V^Rff'^lsznie uważają
- Page 187 and 188:
— 350 —15. Maść na odmrożeni
- Page 189 and 190:
— 354 —Albo: równe części go
- Page 191 and 192:
— 35SUśmierza także zgagę mak
- Page 193 and 194:
362 —dzaé jedwabne i wełniane,
- Page 195 and 196:
— 366 —nym kluczykiem) i zmywa
- Page 197 and 198:
— 870 —zupa z ryb, przyjęta od
- Page 199 and 200:
— 374 —Jeden —jedyny był tyl
- Page 201 and 202:
— 378 —6. Eosół z grzybkiem.S
- Page 203 and 204:
— 382 —Szodo z biszkoptami str.
- Page 205 and 206:
— 386 —3. Zupa rumfordzka z kas
- Page 207 and 208:
— 390 —28. Rosół z płateczka
- Page 209 and 210:
— 394 —17. Rosół z kluskami z
- Page 211 and 212:
— 398 —12. Rosół ï ziemniaka
- Page 213 and 214:
— 4025. Rosół z makaronem.Sztuk
- Page 215 and 216:
406 —LIPIEC.Obiady i wieczerze mi
- Page 217 and 218:
— 410 —2. Mamałyga, zwana kule
- Page 219 and 220:
— 414 —29. Zupa cytrynowa z ry
- Page 221 and 222:
— 418 —24. Zupa jabłczana, lub
- Page 223 and 224:
— 422 —20. Zupa cytrynowa z grz
- Page 225 and 226:
— 420 —15. Rosół z płateczka
- Page 227 and 228:
43Ô —11. Zupa rumiana z kluskami
- Page 229 and 230:
— 484 —c) Karp ze szarym sosem
- Page 231 and 232:
— 438 —Pasztet z wątróbek na
- Page 233 and 234:
— 442 —śnierską w ten sposób
- Page 235 and 236:
— 446 —Chołodziec— zupa dla
- Page 237 and 238:
— 450 —Łosoś i łososiopstrą
- Page 239:
— 454 —Zielenina surowa — nie