Türkeli Dergisi 4. sayı - turan-sam

mösÿlmanlarla yÿhudèlÿr: bèr mèllÿt kèmè yaøayacaq -lar; hÿr èkèsè þz dènlÿrènÿ baülû olacaq vÿ bèrè dègÿrènèndènè hÿyatûna mödaxèlÿ etmÿyÿcÿk; ö÷öncö tÿrÿfdÿntÿhlökÿ baø verdèkdÿ, onlar bèr-bèrènÿ yardûm edÿcÿklÿr.Hÿmèn tÿdbèrlÿr nèzamlandûqdan sonra Ès lam dþv -lÿtènèn anayasasû qÿbul olunur. Bu anaya sanûn 1-23-cö maddÿlÿrè mösÿlmanlara, 24-47-cè maddÿlÿrè èsÿyÿhudèlÿrÿ aèd èdè (Dr. Nuru Önlö. “Èslam tarèhè”, s. 38).Èslam dþvlÿtènèn ÿsasûnûn Mÿdènÿdÿ qoyuluøu, mö -sÿlmanlarûn hÿr gön ÷oxalûb göclÿnmÿsè èsÿ yÿhu dè -lÿrèn qûsqanclûq vÿ döømÿn÷èlèyènÿ sÿbÿb oldu. Nÿ ha -yÿt, yÿhudè alèmlÿrèndÿn Abdulla èbn Salamûn mösÿlmanolmasû èsÿ onlarû mösÿlmanlara qarøû daha dadöømÿn mþvqeyènÿ yþnÿltdè. Belÿlèklÿ, yÿhudèlÿr mö -nafèqlÿrlÿ ÿlaqÿlè olaraq ayrû-ayrû yollarla Èslam bèrlè -yènè pozmaüa baøladûlar.Mösÿlmanlarû tÿhqèr etmÿk ö÷ön yÿhudèlÿr “bèzÿbax, bèzè qoru” mÿnasûnû verÿn “raèna” kÿlmÿsènè tÿlÿffözdÿtÿhrèf edÿrÿk, èbranè dèlèndÿ “bèzÿ cobanlûq et, aysÿfeh” mÿnasûnû bèldèrÿn “raèn”, yaxud “ÿs-salamu aley -kum” ÿvÿzènÿ “þlöm sèzÿ nÿsèb olsun” bèldèrÿn “ÿs-Sa -mu aleykum” sÿslÿndèrdèlÿr (“Quran”. Bÿqÿrÿ su rÿsè, 104-cö ayÿ. Zèya Bönyadov vÿ Vasèm Mÿmÿdÿ lèyevèn tÿrcö -mÿsè èlÿ. Bakû.1991. s.16; Dr. Nuru Önlö. “Èslam tarèhè s.63).Belÿ bèr øÿraètdÿ, bèr mösÿlman qadûn gömöø sa -tan yÿhudènèn yanûna gÿlÿrkÿn, oturacaqda gþzlÿmÿlèoldu. Hÿmèn vaxt baøqa bèr yÿhudè kèøè mösÿlman qa -dûnûn paltarûnû xÿlvÿtè cûraraq, balaüûnû yuxarû baüladû.Qadûn ayaüa qalxdûqda, yÿhudè, qadûnûn cûlpaq yerlÿrènÿgöldö. Mösÿlman kèøè qadûnû mödafèÿ etdèkdÿ,yÿhudèlÿr dÿstÿ èlÿ mösÿlmana höcum edÿrÿk, onuþldördölÿr. Bu xÿbÿr Hz. Mÿhÿmmÿdÿ (s.ÿ.s.) catdûrûl -dûqdan sonra, o yÿhudè aüsaqqalarûnû caüûrûb, onlaramöqavèlÿnèn pozulacaüûnû baøa saldû. Lakèn yÿhudèaüsaqqallarû buna ÿhÿmèyyÿt vermÿdèlÿr. Bundan son -ra peyüÿmáÿrèmèzèn (s.ÿ.s.) ÿmrè èlÿ, mösÿlman qo -øunu yÿhudè mÿskÿnènè möhasèrÿyÿ aldû. On beø gön -lök möhasèrÿdÿn sonra yÿhudèlÿr, ÿmlakû qoyub Su -rèyaya kþ÷mÿk øÿrtè èlÿ tÿslèm oldular. Bu hadèsÿ dÿnsonra Hècrè tarèxènèn 2-cè èlènèn (624-cö èl) rÿcÿb/øÿvvalayûnûn 15-dÿ Èslamûn qèblÿsè Qödsdÿn Mÿkkÿyÿ doüruyþnlÿndè (Òàëûáîâ Ì.À.Ð. “Èñòîðèÿ Ïðîðîêà Ìóõàì ìå -äà” c.132; Dr. Nuru Önlö. “Èslam tarèhè s.64).Bu hadèsÿlÿr èsÿ yÿhudèlÿrèn Èslama qarøû döø -mÿncèlèyènè daha da artûrdû (Dr. Nuru Önlö. “Èslam ta -rèhè”, s. 41). Bu arada Nÿcran xrèstèanlarûnûn Mÿdènÿ -yÿ gÿlèøè nÿtècÿsèndÿ orada ö÷ monoteèst dènlÿrènnömayÿndÿlÿrènèn èøtèrakû èlÿ dönyada èlk dÿfÿ “Dèn -lÿrarasû Konqres” ke÷èrèlèr. Orada bèr daha Musÿvèlèyènvÿ Xrèstèanlûüûn tÿhrèf olunmasû onlarûn nömayÿn dÿlÿ -rènÿ catdûrûlûr (“Quran”. ÛÛ:136).Bÿnè nadèr yÿhudè tayfasû Mÿdènÿnèn göney-doüu -sunda, Kuba yaxûnlûüûnda yaøayûrdû. Mönafèqlÿrèn tþ -rÿt dèklÿrè Racè vÿ Bè’ru Maune facèÿlÿrèndÿn sonramö sÿlmanlarûn yÿhudèlÿrlÿ mönasèbÿtlÿrè daha dakÿskènlÿøèr. Hz. Mÿhÿmmÿd (s.ÿ.s.) ÿshablarûndan 10kèøè èlÿ bèrlèkdÿ Amr qÿbèlÿsèndÿn gÿlÿrkÿn þldörölÿnèkè nÿfÿrèn dèyÿtènè tÿlÿb edèð. Hz. Mÿhÿmmÿd (s.ÿ.s.)nÿtècÿnèn cavabûnû gþzlÿyÿrkÿn, yÿhudèlÿr onu (s.ÿ.s.)þldörmÿk mÿqsÿdè èlÿ, kþlgÿsèndÿ oturduüu evèn da -mûn dan peyüÿmbÿrèmèzèn (s.ÿ.s.) östönÿ bèr daø at -dûlar. Hz. Mÿhÿmmÿd (s.ÿ.s.) dÿrhal Mÿdènÿyÿ qayûdaraqMöhÿmmÿd èbn Mÿslÿmÿnè Bÿnè nadèrèn hözurunagþndÿrèr. Bÿnè nadèr anlaømanû pozduqlarû vÿ“Hz.Peyüÿmbÿrÿ (s.ÿ.s.) suè-qÿsd tÿøkèl etdèklÿrènÿgþ rÿ” (Dr. Nuru Önlö. “Èslam tarèhè s. 64) 10 gön ÿrzèndÿMÿdènÿnè tÿrk etmÿlè olur.Bundan sonra Mÿdènÿdÿ qalan son yÿhudè tayfasûBÿnè kureyz èdè. 625-cè èldÿ mösÿlmanlar Uhud dþyö -øöndÿ mÿkkÿlèlÿr tÿrÿfèndÿn mÿülub oldular. Bu dþ -yöø dÿ Hz. Peyüÿmbÿrèmèz (s.ÿ.s.) aüûr yaralanûr. Hÿt -ta onun þlmÿsè haqqûnda øaèyÿ yayûlûr. Bu xÿbÿr Mÿ -dènÿdÿ yayûldûqda, øÿhÿr yÿhudèlÿrè onun evènè yaümalamaüa÷alûøûrlar. Lakèn Hz Peyüÿmbÿrèn (s.ÿ.s.)saü olmasûnû bèldèkdÿ, onlar nèyyÿtlÿrèndÿn vaz ke÷ -dèlÿr. Yÿhudèlÿrÿ qÿzÿblÿnÿn mösÿlmanlar, onlarû cÿ -za landûrmaq ö÷ön försÿt axtarûrdûlar. Lakèn Hz. Pey -üÿmbÿrèmèzèn (s.ÿ.s.) èradÿsè mösÿlmanlarû onun hÿyatakeømÿsènÿ èmkan vermèrdè. Mösÿlmanlarûn bunèy yÿtlÿrèndÿn xÿbÿr tutan yÿhudèlÿr, gèzlè olaraq nö -mayÿndÿlÿrènè Mÿkkÿyÿ - ßbu Söfyanûn yanûna gþn -dÿrÿrÿk ona qoøunu èlÿ Mÿdènÿyÿ gÿldèkdÿ yardûmedÿcÿklÿrènè vÿd etdèlÿr (Òàëûáîâ Ì.À.Ð. “ÈñòîðèÿÏðîðîêà Ìóõàììåäà” c.137). 627-cè èldÿ ßbu Söfyan10 mènlèk qoøunu èlÿ Mÿdènÿnè möhasèrÿyÿ aldûqdaBÿnè kureyz tayfasû ona yardûm etdè (Ïåòðóøåâñêèé È.Ï.“Èñëàì â Èðàíå â VÛÛ-XÛV âåêàõ”. c.26). Peyüÿm bÿrè -mèzèn (s.ÿ.s.) sèyasÿtè nÿtècÿsèndÿ yÿhudèlÿrlÿ möna -fèqlÿr arasûnda èxtèlaf baø verdè. 15 göndÿn sonra ßbuSöfyan qoøunlarû möhasèrÿnè dayandûraraq Mÿkkÿyÿqayûtdûlar. Dÿrhal sonra mösÿlmanlar Bÿnè kureyzanûmöhasèrÿyÿ aldûlar. 25 gönlök möhasèrÿdÿn sonrayÿhudèlÿr tÿslèm olmaüa razûlaødûlar vÿ Bÿnè kaynukatayfasûna verèlÿn èmkanlardan yararlanmaq èstÿdèlÿr.Lakèn peyüÿmbÿrèmèz (s.ÿ.s.) onlara Èslamû qÿbul et -mÿyè tÿklèf edèr. ßks tÿqdèrdÿ onlar mÿhv edèlmÿlè èdè.Buna cavab olaraq yÿhudèlÿr burada Sa’d èbn Muazûnmönsèflèyènè tÿlÿb etdèlÿr. Mÿdènÿ möhasèrÿsèndÿ aüûryaralanmasûna baxmayaraq Sa’d èbn Muaz peyüÿmbÿrèn(s.ÿ.s.) ÿmrènÿ tabe olaraq mösÿlmanlarûn dö -14 ÒÖÐÊ EËÈ / APREL-2009, No:4