Türkeli Dergisi 4. sayı - turan-sam

lardan genèø èstèfadÿ olundu. Belÿ kè, alman ordusundatÿkcÿ 380 mèn Törk vardû. Bunlarûn 200 mènètörköstanlû, 100 mènè Azÿrbaycan Törkö, qalanlarû èsÿØèmalè Qafqaz vÿ baøqa yerlÿrdÿn olan Törklÿr èdè.Anadolunun èlk sèlah fabrèkèvÿ möÿmmalû partlayûøMöharèbÿdÿn sonra Nuru Paøa fabrèkènû genèø lÿn -dèrÿrÿk Sötlöcÿyÿ kþ÷ördö. Dþvrönön möasèr dÿzgahvÿ cèhazlarû èlÿ tÿchèz edèlmèø fabrèkdÿ mènamyot vÿmènamyot mÿrmèsè èstehsalûna baøladû. Nuru Paøayasèlah èstehsalûna qarøû xarècdÿn vÿ daxèldÿn bÿzè tÿz -yèqlÿr dÿ olurdu. Tÿzyèqlÿrÿ baxmayaraq, Nuru bÿy sè -lah-sursat èstehsalûnû dayandûrmadû.Bèr möddÿt sonra, 1948-cè èldÿ ßrÿb-Èsraèl savaøûbaøladû. Bundan èstèfadÿ edÿn Nuru Paøa sèlah satûøûmöqavèlÿsè baülamaq ö÷ön Èsraèllÿ möharèbÿ øÿraètèndÿolan Mèsèrÿ yollanûr. Mèsèrdÿ apardûüû danûøûqlardansonra bþyök mèqdarda sèlah-sursat vÿ mÿrmèsèfarûølÿrè èlÿ gerè dþnör. Mèsèrdÿn qaydûøûnûn ertÿsègönö, bþyök möqavèlÿnèn sevèncè èlÿ fabrèkènÿ gÿlèr. 2mart 1949-cu èldÿ saat 16:30-da fabrèkdÿ qorxunc bèrpartlayûø baø verdè. Törkèyÿ Cömhurèyyÿtènèn èlk sèlahfabrèkè havaya sovruldu. Bu gönÿ kèmè sèrrè a÷ûlmayanbu möÿmmalû partlayûø ÷ox göman kè, Törklÿrÿ qarøûolan tÿxrèbatûn nÿtècÿsèndÿ baø vermèødèr. Nuru Paøada daxèl olmaqla 27 nÿfÿr hÿyatûnû ètèrdè. Cÿsÿdlÿr par -÷a-par÷a olaraq ÿtrafa sÿpÿlÿndè. Azÿrbaycan fa tehèNuru Paøanûn dÿfn olunmaq ö÷ön bÿdÿnènèn bèr par -÷asû da ÿlÿ gÿlmÿdè.Lakèn qörur hèssè èlÿ deyÿ bèlÿrèk kè, yenèlmÿz Törkoülu Nuru Paøa hÿr bèr Azÿrbaycan Törkönön qÿlbèn -dÿ ÿbÿdè vÿ sþnmÿz mÿhÿbbÿt mÿøÿlè alovlandûrûb.Bu gön Nuru Paøaya Azÿrbaycanda mþhtÿøÿm bèrabè dÿ kompleksè ucaldûlarsa, Qafqaz Èslam Ordusuøÿhèdlÿrènÿ, qazèlÿrènÿ vÿ øÿxsÿn þlmÿz sÿrkÿrdÿ Nu -ru Paøaya olan mÿnÿvè borcumuzun bèr hèssÿsènèþdÿ mèø olarûq. ßn azûndan tarèxè unutqanlûüûn qarøû -sûnûn alûnmasû ö÷ön bunu etmÿk mÿcburèyyÿtèndÿyèk.Törkön xètabûFeyzulla SacèdSorun bèzè tarèxdÿn; sorun bèzè... nÿlÿr der?Yer özöndÿ nÿ arslan bèr mèllÿtèz bèz ÿrlÿr!Uüradûqca, saldûqca bÿxt-bÿxt vÿ yer-yer;Ènlÿmèødèr øu gþylÿr, tètrÿnmèødèr bu yerlÿr...Bèzÿ dÿmèr bèlÿklè, tunc örÿklè Törk derlÿr!Boøalmûøûz, dolmuøuz: dalüalanmûø, daømûøûz:ßsrlÿrcÿ uüraømûø, yûllarca savaømûøûz:ßldÿ mèzraq, bèr yandan bèr yanÿ ulaømûøûz;Sÿrt qaydalar adlamûø, yuca sÿdlÿr aømûøûz:Bèzÿ qarüû qanatlû, rözgar atlû Törk derlÿr!Bèlÿn bèlèr bèz kèmèz? Beø bèn yûllûq mèllÿtèz!Adûmûz: Gþy, Yûldûrûm, Dÿmèr, Qaya, Daü, Dÿnèz!Hèndÿ, ×ènÿ, Èranÿ, hÿr yanÿ at salan, bèz!Gþydÿn èøarÿt alûb Øÿrqdÿn Qÿrbÿ ke÷mèøèz...Bèzÿ gönön yoldaøû, ayûn eøè Törk derlÿr!Bayraüûmûz ÿn yuca qayalara ÷ÿkèldè:Mÿürur baølû krallar þnömözdÿ ÿyèldè:Yenèlmÿyÿn qövvÿtlÿr qolumuza yenèldè:ßzmèmèzèn þnöndÿ cahan bþyök degèldè!Bèzÿ daülardan axan, sÿdlÿr yûxan Törk derlÿr!Atûmûzû bèr möddÿt Asèyada oynatdûq,Dar gÿlèncÿ meydanlar Avropaya sû÷ratdûq,Qarüûmûzû mèllèyyÿt atÿøèlÿ parlatdûq:×ox baølarû u÷urduq, ÷ox taülarû fûrlatdûq!Bèzÿ qÿhrèn xÿncÿrè, zÿfÿr ÿrè Törk derlÿr!Sÿsèmèz var gþylÿrdÿ, èzèmèz var cahanda...Mÿdÿnèyyÿt tacûnû geyÿn bèzèz Turanda...Nuh èdèk Yer özöndÿ kþpörÿn hÿr tufanda!Qanûmûzdan øþlÿ var bu gön belÿ hÿr qanda...Bèzÿ sþylÿr èrmaüû, øan qaynaüû Törk derlÿr!36 ÒÖÐÊ EËÈ / APREL-2009, No:4