Türkeli Dergisi 4. sayı - turan-sam

×anaqqala -Törk möbarèzlèyènèn sèmvoluAnar TuranDönya susur...Bÿøÿrèyyÿt heyrÿt è÷èndÿdèr. Bötön ènsanlar bèrnÿfÿr kèmè döøönör. Aman Allah (c.c.) bu ola bèlmÿz!Ènsan oülu bu qÿdÿr ÿzmkarlûüa sahèb ola bèlmÿz. Bumöbarèzÿ ruhu, bu dþyöøkÿnlèk gþrÿsÿn hardandûr?Bu necÿ ènsanlardûr, bu necÿ mèllÿtdèr? Bu, bÿlkÿ dÿAllahûn (c.c.) bèzlÿrÿ gþstÿrdèyè ÿn son ènsanlûq qödrÿtèdèr.Bundan artûq olacaüûnû da gþzlÿ mè rÿm.Törklÿr! Törk lÿr! Törklÿr!Bÿlè, hÿqèqÿtÿn dÿ ×anaqqala savaøûnda Törk mèl -lÿtènèn gþstÿrdèyè ÿzmkarlûq, bèrlèk, þlömdÿn zÿrrÿ qÿ -dÿr qorxma hèssènèn olmamasû, torpaq uürunda sondam la qanûnû fÿda etmÿ duyüusu bu deyèlÿnlÿrè bèr da -ha tÿsdèqlÿyèr. Östöndÿn yöz èlÿ yaxûn bèr möddÿtke÷mÿsènÿ baxmayaraq ènsanlar ×anaqqala adûnû eøè -dÿndÿ qÿhrÿman Törk mèllÿtènèn ÿzmkarlûüûna hey ranolur vÿ bu øÿrÿflè möcadèlÿ hÿr bèr kÿsè döøöndörmÿklÿyanaøû onlara ÿsl vÿtÿnpÿrvÿrlèk èrsènè tÿrbèyÿ edèr.Törk Dönyasûnûn hÿr zaman belÿ amansûz möha -rèbÿlÿrÿ atûlmasûnû, torpaq, ÿqèdÿ, mÿslÿk uürunda èna -nûlmaz øöcaÿtlÿrènè tarèxèmèzÿ nÿzÿr salsaq ÷ox aydûngþrÿrèk. Dönyanûn ö÷ qètÿsèndÿ hþkmranlûq edÿnTörklÿr tarèx boyu ona qarøû gÿlÿnlÿrlÿ vuruømuø vÿdþyöødöyö yerlÿrÿ þz bayraüûnû sancmaüû bacarmûødûr.ßdalÿt tÿrÿfdarû olan Törklÿr he÷ vaxt mèllè vÿdènè azlûqlûqlarûn haqlarûnû pozmamûø ÿksènÿ ÿdalÿtprènsèplÿrènèn pozulduüu yerlÿrdÿ qayda-qanun yaratmaüûbacarmûødûr. Bþyök Hun Èmperatorluüundan özö -bÿrè Törklÿr dönyamèqyaslû cahangèrlÿr yetèødèrmèø vÿhÿrb tarèxènèn demÿk olar kè ÿsasûnû yaratmûølar. “Otkþkö östöndÿ bètÿr” mèsalûna sadèq qalaraq demÿkolar kè, ×anaqqala savaøûnda bu cör qeyrè-adè möba -rèzÿnèn bèr mÿntèqè ÿvvÿlè vÿ mÿktÿbè vardûr. ×anaq -qala eynè zamanda Törk øÿhèdlÿrènèn dönya tarèxènÿþz qanlarû èlÿ yazdûüû bèr qÿhrÿmanlûq salnamÿsèdèr.Bu salnamÿnèn gèrèøènè yekunlaødûraraq ÿsl möbarè -zÿnèn vÿ dþyöølÿrèn è÷ÿrèsènÿ gèrÿrÿk ×anaqqalanûnmahèyyÿtènÿ baø vurmaüûmûz hÿqèqÿtlÿrlÿ yaxûndantanûø olmaq ö÷ön bèr ÿsasdûr. Belÿlèklÿ savaødan þn -cÿkè sèyasè proseslÿrÿ nÿzÿr salmaüûmûz gÿrÿklèdèr.XX ÿsrèn ÿvvÿllÿrèndÿ Avropada sèyasè vÿ èqtèsadèu÷urum, möstÿmlÿkÿ÷èlèk meyllÿrènèn kulèmènasèya hÿd -dènÿ qalxmasû dönyada qötblÿømÿnèn ÿsasûnû qoydu.Almanèya-Fransa, Rusèya-Avstrèya arasûndakû sèyasè÷ÿkèømÿlÿr èntrèqalarûn hÿrbè möstÿvèyÿ ke÷ mÿsènÿzÿmèn yaratdû. 28 èyulda Avstrèya taxtûnûn varèsè øahzadÿFerdènandûn bèr serb tÿrÿfèndÿn þldörölmÿsè mö -harèbÿnèn baølanmasû ö÷ön ÿsas oldu. Èlk addûmû Avs -trèya 28 èyul 1914-cö èldÿ Serbèyaya höcumu èlÿ atdû.Almanèya, Avstrèya—Macarûstan vÿ Ètalèyanûn “Ö÷lÿr èt -tè faqû”nda, Èngèltÿrÿ, Fransa vÿ Rusèyanûn èsÿ “An tan -ta” èttèfaqûnda cÿmlÿømÿsè Bèrèncè dönya möharè bÿ -sènèn gèrèøè oldu. Vaxtèlÿ bþyök ÿrazèlÿrÿ sahèb olanOs manlû èmperèyasû artûq þz ke÷mèø qödrÿtènè ètèrmèøvÿ èndè ÿn ÷ÿtèn vÿzèyyÿtÿ döømöødö. Daxèldÿ vÿ xa -rècdÿ baø verÿn sèyasè ÷ÿkèømÿlÿr dþvlÿtè ÷þkdörör,ta leyènè zamanûn èxtèyarûna buraxûrdû. Balkan yarûma -dasûnda ardûcûl mÿülubèyyÿtlÿr Osmanlû dþvlÿtènèbþyök torpaq ètgèlÿrè èlÿ öz-özÿ qoymuødu. Bu ÿlÿdöømÿzförsÿtdÿn èmperèalèst dþvlÿtlÿr þz mÿnafelÿrè ö÷önèstèfadÿ etmÿk vÿ Osmanlûnûn torpaqlarûnû þz aralarûndabþlöødöröb bu dþvlÿtèn varlûüûna son qoymaq ès -tÿyèrdèlÿr.Belÿlèklÿ 1914-cö èl avqustun 2-dÿ gèzlè øÿkèldÿ Al -man-Osmanlû èttèfaqû yarandû. Èngèlès donanmasûndanqa÷an “Goeben”, “Breslau” adlû alman hÿrbè gÿmè lÿ rè -nÿ boüazlardan ke÷mÿyÿ ècazÿ verèlèr vÿ boüazlarbötön yad gÿmèlÿr ö÷ön baülanûr. Bu sÿbÿbdÿn tÿpgèèlÿ özlÿøÿn Osmanlû dþvlÿtè hÿr èkè gÿmènè aldûüûnû bÿ -yan etmÿklÿ vÿzèyyÿtdÿn ÷ûxûø yolu tapûr. Belÿcÿ “Ya -vuz” vÿ “Mèdèllè” adû èlÿ hÿr èkè gÿmè Osmanlû donan -ma sûnûn tÿrkèbènÿ daxèl edèlèr.Bu cör vÿzèyyÿtdÿ Rusèyanûn Øÿrqè Avropada hö -cum tÿhdèdlÿrènÿ cavab olaraq 1914-cö èl sentyabrûn27-dÿ admèral Souøonun komandanlûüû altûnda “Ya -vuz” gÿmèsè Qara dÿnèzdÿ ruslara aèd Sevastopol vÿNovorossèysk lèmanlarûnû bombalayandan sonra hÿ -mèn èl noyabrûn 1-dÿ ruslar Qafqazda sÿrhÿdlÿrè ke -ÒÖÐÊ EËÈ / APREL-2009, No:427