Elektronika 2009-11.pdf - Instytut Systemów Elektronicznych

Ocena sugerowanych w ankiecie metod szkolenia
i postulaty własne respondentów
Respondenci odrzucają szkolenie zdalne jako nieefektywne,
a grę komputerową uważają za nieprzydatną w szkoleniu. Tylko
jeden z respondentów widzi potrzebę szkolenia w klasie elektronicznej
w grupach kilkuosobowych. Szkolenie na stanowisku
z rzeczywistym pulpitem sterowania i symulatorem uważają
respondenci za pożądane, przy czym zgłaszają zapotrzebowanie
na pojedyncze stanowisko, gdyby jego koszt nie przekraczał
10% kosztu robota. Dwóch respondentów uważa za
pożądany „trening oparty na zestawie Augmented Reality”.
W dodatkowych uwagach i postulatach zgłoszonych przez
respondentów podkreśla się raz jeszcze, że praktycznie przydatny
trenażer musi posiadać rzeczywisty pulpit sterowania robota,
natomiast robot i jego otoczenie mogą być symulowane.
Szkolenie operatora powinno być przeprowadzone przy zakupie
robota, a potem powinno być prowadzone doszkalanie co pół
roku. Powinna być prowadzona dokumentacja szkolenia poszczególnych
operatorów - informacja o przebytych szkoleniach
wraz z uzyskaną punktacją. W szkoleniu należy położyć nacisk
na „taktykę użytkowania” robota. Nie należy wprowadzać limitów
czasowych na wykonanie zadań, a jedynie uwzględniać ten
czas w punktacji uzyskiwanej przez szkolonego; należy też stosować
narastająco stopnie trudności zadań.
Trenażer powinien charakteryzować się dobrą grafiką
i umożliwiać symulację przesuwania obiektów, kolizji, interakcji
ze środowiskiem (niszczenie środowiska). Powinien zapewniać
podczas symulacji osiąganie wysokiej realności i precyzji sterowania,
przy uwzględnieniu położenia środka ciężkości.
Respondenci zwracają uwagę na potrzebę symulacji
w trenażerze:
- różnych podłoży i przeszkód, w tym jazdy po schodach,
- różnych warunków terenowych (ślisko, grząsko itp.),
- ciasnych pomieszczeń,
- różnych warunków atmosferycznych,
- zakłóceń i przekłamań w systemach optycznych,
- zakłóceń w komunikacji.
Trenażer winien umożliwiać symulację akcesoriów robota,
a szczególnie:
- wyrzutnika pirotechnicznego,
- zestawu rentgenowskiego,
oraz symulację zaawansowanych misji, w tym:
- otwieranie samochodu,
- neutralizacja terenu,
- wyciąganie bomb, w tym bomb losowo umiejscowionych.
Wnioski z oceny ankietowej i postulaty
rozwoju metod treningu
Obciążenia urządzeń treningowych wynikające z odpowiedzi
respondentów mogą być w sposób ekonomicznie uzasadniony
zrealizowane przy użyciu do szkolenia rzeczywistych robotów.
Potrzeba zastosowania trenażerów wynika jedynie z postulowanych
zadań szkoleniowych trudnych lub niemożliwych do
realizacji przy użyciu rzeczywistego robota na rzeczywistej scenie.
Obecne i przewidywane przez krajowych użytkowników zapotrzebowanie
na trening jest niewielkie i ten rozmiar potrzeb
nie uzasadnia ekonomicznego stosowania treningu wielopoziomowego.
Jednak przeprowadzona ankieta nie daje wiarygodnego
obrazu przyszłego rozwoju rynku usług treningowych
krajowego, jak i zagranicznego dostępnego dla polskich producentów
i usługodawców. Również odrzucany przez respondentów
wariant szkolenia zdalnego przy użyciu PC jako
terminala oraz technik gier komputerowych zapewne okaże się
przydatny gdy zapotrzebowanie na trening będzie rosło. Zastosowanie
szkolenia zdalnego, w którym do szkolenia szeroko
pojętych operatorów z natury rzeczy wykorzystuje się techniki
gier komputerowych, jest przydatne i bardzo rozpowszechnione
w dziedzinach pokrewnych. Tak więc tego typu szkolenie
zdalne jest stosowane w szkoleniu pilotów w lotnictwie. Oprócz
licznej rzeszy amatorów uprawiających hobby wirtualnego latania
w Internecie (po zdalnej nauce pilotażu), którzy nierzadko
łączą to z hobby rzeczywistego latania, profesjonalne szkoły
pilotów wykorzystują szkolenie zdalne na pierwszym etapie
nauki pilotażu. Stosuje tę metodę np. szkoła pilotażu Forder
learn to fly [1] w Toronto (Kanada), używając symulatora MS
Flight Simulator 2002/2004. Wśród amatorów bardzo popularny
jest inny, bezpłatny symulator Microsofta MS Flight Simulator X
[2]. Zastosowanie techniki gier komputerowych w wirtualnych
światach jest szeroko stosowane w treningu personelu
w różnych dziedzinach. Ostatnio wielu użytkowników stosuje
do treningu wojskowego policyjnego, a także medycznego (trening
personelu szpitala w przypadku nagłego napływu poszkodowanych
w wypadku), handlowego (trening w obsłudze
klientów personelu centrów handlowych) i innych oprogramowanie
OLIVE (On-Line Interactive Virtual Environment) [3,4]
firmy Forterra Systems. Zatem w dalszym rozwoju metod treningu
operatorów robotów mobilnych należy uwzględnić możliwość
wykorzystania szkolenia zdalnego, a także zastosowania
technik światów wirtualnych z gier komputerowych.
Ze względu na różnicę pomiędzy obecnymi, realnymi potrzebami
szkoleniowymi i potrzebami perspektywicznymi, należy
w dalszych pracach uwzględnić dwa warianty metodyki:
„metodykę A” odpowiadającą potrzebom obecnym oraz “metodykę
B” odpowiadającą przewidywanym potrzebom przyszłym.
W metodyce A tylko rzeczywisty robot oraz trenażer
złożony z rzeczywistego pulpitu sterowniczego robota oraz
komputera z symulacją robota i jego otoczenia są środkami
nauczania. W metodyce B zachowane są wszystkie środki
nauczania treningu 3-poziomowego:
- trenażer zrealizowany za pomocą PC, w którym symulowane
jest otoczenie robota, robot oraz interfejs robota
z operatorem (klasa elektroniczna i/lub e-learning);
- trenażer złożony z rzeczywistego pulpitu sterowniczego robota
oraz komputera z symulacją robota i jego otoczenia;
- stanowisko treningoweAR z rzeczywistym robotem działającym
w rzeczywistym w środowisku z zasymulowanymi obiektami.
Zagadnienia badawcze związane
z metodyką treningu
Problematyka treningu operatorów wykonujących misje jest
aktualnym polem prac badawczych, przy czym wymieniane
są następujące research questions [5]:
- na jakiej podstawie szkoleni postrzegają podobieństwo sytuacji?
Co uruchamia odpowiednie wzorce w ludzkiej pamięci?
Jak szkoleni pozyskują dodatkowe informacje, jak
współdziałają między sobą w misjach zbiorowych (wymiana
danych i uczenie się od drugich)?
ELEKTRONIKA 11/2009 95