2010 ilerleme raporu - Avrupa Birliği Bakanlığı

HSYK’nn bamszl konusunda baz tereddütler oluturmaktadr. 6Tarafszlk açsndan, askeri mahkemelerin sivilleri yarglamasna imkan veren hükümlerAnayasa’dan çkartlm olup, yeni hükümler bu tür yarglamay açkça yasaklamaktadr.Devletin güvenliine, anayasal düzene ve bu düzenin ileyiine kar ilenen suçlara aitdavalar artk sivil mahkemelerde görülecektir. Bu, Anayasa Mahkemesi’nin Ocak 2010’daCeza Muhakemesi Kanunu’nun örgütlü suç ve devlete kar suç hallerinde Silahl Kuvvetlermensuplarnn sivil mahkemelerde yarglanmasna izin veren hükümlerini o dönemdekianayasal hükümlerle çelitii gerekçesiyle iptalinin ardndan gerçeklemitir. Bu tür davalarnsivil mahkemelerde görülmesine ilikin yeni hükümler olumludur.Anayasa’da yaplan deiikliklerin kabulüyle birlikte, Anayasa Mahkemesi 17 üyedenoluacaktr. Cumhurbakan, on üyeyi Yargtay, Dantay, Askeri Yüksek dare Mahkemesi,Askeri Yargtay ve YÖK tarafndan gösterilen adaylar arasndan, dört üyeyi üst kademeyöneticileri, serbest avukatlar, birinci snf hakim ve savclar ile Anayasa Mahkemesiraportörleri arasndan seçecektir. TBMM, Anayasa Mahkemesi’nin üç üyesini Saytay veBarolar tarafndan gösterilen adaylar arasndan seçecektir. TBMM’de üç tur oylamayaplacaktr. Üçüncü turda adaylar basit çounlukla seçilmektedir. Yedek üyeliköngörülmemektedir. Anayasa Mahkemesi hâkimlerinin seçimine TBMM’nin dahil olmas,Türkiye’deki uygulamay AB üyesi devletlerdeki uygulamalara yaklatrmtr. Bununlabirlikte, hâkimlerden ikisi hâlâ askeri hâkimdir. Demokratik bir sistemde anayasa içtihad sivilbir mesele olduundan, askeri hâkimlerin mevcudiyeti tartmaldr. Ayrca, yeni deitirilmiAnayasaya göre, Anayasa mahkemesi üyeleri bir kereliine on iki yl için seçilmekte ve en az45 yanda olmalar gerekmektedir. Bu, askeri hâkimlerin görev sürelerinin bitiminde tekraraskeri yarg sistemine dönebilecekleri anlamna gelmekte olup, Anayasa Mahkemesihâkimleri olarak tarafszlklar hakknda tereddüt oluturabilecektir.Üst düzey yarg ve ordu mensuplar, önemli davalarda yarg bamszln tehlikeyedüürebilecek açklamalar yapmlardr.Yargnn etkinliiyle ilgili olarak, yarg sisteminde bilgi teknolojisinden faydalanlmas adliilemleri hzlandrm ve üçüncü taraflarn adli ilemlere eriimini kolaylatrmtr. Yargmensuplarnn says artmaya devam etmektedir. 20 Eylül 2010 tarihi itibaryla toplam 11.394hâkim ve savc bulunmaktadr (1 Mays 2009 itibaryla 11.121 hâkim ve savc). Çocuklarnyarglanmas konusunda gelime kaydedilmitir (Bkz. Çocuk haklar).Bununla birlikte, 20 Eylül 2010 tarihi itibaryla 3.299 olan toplam hâkim ve savc aç hâlâkayda deer bir seviyededir. (1 Mays 2009’da bu say 3.875 idi).Bölge adliye mahkemeleri hâlâ kurulmamtr. lgili kanun uyarnca, bu mahkemelerinHaziran 2007’de faaliyete geçmeleri gerekmekteydi.6Bu davaya bakan sivil savc 2006 ylnda iddianamesini yaymlamtr. ddianamede yüksek rütbelikomutanlara yönelik suçlamalar yer almtr. Genelkurmay iddianameyi eletirmi ve anayasal sorumluluktayan yetkilileri harekete geçmeye çarmtr. HSYK, Nisan 2006’da görevden alma karar vermitir.TR13TR