Calidad de Atención en Salud - Organización Panamericana de la ...
Calidad de Atención en Salud - Organización Panamericana de la ...
Calidad de Atención en Salud - Organización Panamericana de la ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
66<br />
El concepto <strong>de</strong> interculturalidad <strong>de</strong>bería incorporar <strong>de</strong><br />
forma c<strong>la</strong>ra <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias y reconocer que <strong>en</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones interétnicas<br />
suel<strong>en</strong> darse, más que re<strong>la</strong>ciones armónicas y complem<strong>en</strong>tarias,<br />
conflictos y contradicciones que son el resultado <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r que con el<strong>la</strong>s aparec<strong>en</strong>. Como bi<strong>en</strong> dice<br />
Cardoso (1992), <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones interétnicas se dan habitualm<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> términos <strong>de</strong> dominación y sujeción.<br />
El concepto <strong>de</strong> salud intercultural se ha ext<strong>en</strong>dido popu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te<br />
como <strong>la</strong> complem<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> los servicios <strong>de</strong> salud <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
biomedicina y <strong>de</strong> <strong>la</strong> medicina tradicional 35 ; sin que se reconozca el<br />
pluralismo médico que existe <strong>en</strong> todas <strong>la</strong>s culturas y grupos sociales.<br />
Hay que t<strong>en</strong>er <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta que <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias <strong>en</strong>tre grupos<br />
no son solo culturales, sino también <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se social, un elem<strong>en</strong>to<br />
importante que <strong>en</strong> Bolivia no se analiza <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el campo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
salud, ni <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Antropología. El cambio social, que provoca<br />
<strong>la</strong> aculturación y el <strong>de</strong>sarrollo, está p<strong>en</strong>sado <strong>en</strong> términos <strong>de</strong><br />
complem<strong>en</strong>tariedad <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s partes <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción (M<strong>en</strong>én<strong>de</strong>z, 2006:<br />
55). No obstante, es <strong>en</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>cias don<strong>de</strong> aparece el conflicto<br />
que se construye <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones interétnicas.<br />
Las re<strong>la</strong>ciones económico/políticas marcan <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones <strong>en</strong>tre<br />
<strong>la</strong>s diversas culturas y ello se evi<strong>de</strong>ncia a nivel microsocial <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
re<strong>la</strong>ciones que se establec<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre el personal sanitario/paci<strong>en</strong>te.<br />
La situación <strong>de</strong> pobreza y <strong>de</strong>sigualdad social afecta no<br />
tan solo a <strong>la</strong>s pob<strong>la</strong>ciones indíg<strong>en</strong>as, sino también al personal<br />
sanitario. La <strong>de</strong>socupación y <strong>la</strong>s <strong>de</strong>fici<strong>en</strong>tes condiciones <strong>la</strong>borales<br />
se so<strong>la</strong>pan <strong>en</strong> el concepto <strong>de</strong> cultura (implícito <strong>en</strong> el término <strong>de</strong><br />
interculturalidad) y esta condición se exti<strong>en</strong><strong>de</strong> a <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción que se<br />
establece con el paci<strong>en</strong>te. Si <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción indíg<strong>en</strong>a<br />
<strong>de</strong> Bolivia se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> situación <strong>de</strong> extrema pobreza, un alto<br />
porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong>l personal sanitario se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> situación <strong>de</strong><br />
pobreza. En el área andina, una parte importante <strong>de</strong> los prestadores<br />
<strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> salud y <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes pert<strong>en</strong>ece a <strong>la</strong>s mismas<br />
35 Incluido <strong>en</strong> ciertos sectores antropológicos <strong>en</strong> don<strong>de</strong> estas propuestas <strong>de</strong> débil<br />
sust<strong>en</strong>to teórico, metodológico y empírico ti<strong>en</strong><strong>en</strong> cabida.