Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

Ezaugarri fonetikoak
2.- Aditz nagusia -n hizkiz amaitzen denean (eman, jan, edan, esan...), aditz laguntzailea
d-rekin hasten bada 64 .
emon destak > emo’estak (‘eman didak’)
jan dittue > ja’ittue (‘jan dituzte’)
Goiko adibideetan ikusten den bezala, aditz laguntzaileak d- marka duenean, n- ez
eze, d- ere galdu egiten da. Izan ere, erraz galtzen dira, bata (-n) zein bestea (d-), eta
bata galdu ondoren bokal artean geratzen dena ere aise desagertzen da. Beharbada
horrexegatik, badirudi elkartze horiek ahoskatzeko modu bi daudela: kontsonante
biak ahoskatuz (hizkera patxadatsu eta jasoagoan), edo biak galduz (hizkera erlaxatu
eta arinagoan). Hau da, aditz laguntzailearen lehen hizkia gordetzen bada, -n
amaiera ere gorde egiten da ia beti.
jan destasue / ja’estasue (‘jan didazue’)
ein dittue / eittue (‘egin dituzte’) 65
esan dosue / esa’osue (‘esan duzue’)
erosten destak / erost’estak (‘erosten didak’)
esaten deste / esat’este (‘esaten didate’)
Goiko azpi-arau horren ondorioz, d- galtzen ez duten adizkien kasuan (ikus 2.2.10.3
atala), aditz nagusiaren -n ere ez da galduko:
jan deixan > (*ja’eixan) (‘jan dezan’)
esan dau > (*esa’au) (‘esan du’)
etortzen da > (*etortze’a) (‘etortzen da’)
eraten dabe > (*erate’abe) (‘edaten dute’)
Salbuespen dira, era berean, b- kontsonantez hasten diren adizkiekin sortzen diren
baturak, baldintzazko egiturak, eta behar aditza dutenak. Horietan ez da sekula galtzen
-n amaiera. Adibidez: jan badau (‘jan badu’), ekartzen b’osu (‘ekartzen baduzu’),
emon biada (‘eman behar da’)...
112
64 Kontuan izan, dena dela, bilakaera hauek oso lexikalizatuta daudela, eta salbuespenak ere asko direla.
Esate baterako, jakin aditzak ez du sekula berba amaierako –n galtzen; aditz laguntzaileen artean ere,
batzuek d- galtzeko joera dute, beste batzuek ez. Hori ez da bakarrik Eibarko ezaugarria; esate baterako,
Hualdek, Elordietak eta Elordietak (1994) ere ohar berbera egiten dute Lekeitiorako.
65 Adibideetan ikusten den legez, bi bokal berdineko taldeak sortzen direnean, sinplifikazioa gertatzen da: i-i
> i (eittue), e-e > e (esateste).
Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak