Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

5.2.3.- AURKARITZAKO JUNTAGAILUAK
Era askotara gauza daiteke aurkaritzako juntadura. Izan ere, nahikoa baita aurkakoak
diren bi osagai alboan jartzea, besterik gabe; honekin batera, eta emendiozko juntagailuak
berak ere aurkaritza adieraz dezake, kontrako ideiak elkartuz gero. Hala ere,
badaude berez aurkaritza zentzu hori duten juntagailuak, eta hauen artean nagusia
baina dugu, beste batzuk ere badiren arren, hala nola baizik, baino eta antzekoak.
Baina
Sintaxia
Bueno, ointxe pixkat… Oin arte ez, baiña oin ya badoia pixkat gorutz! Lehen
esaten eben, ba, azkeneko mundua zala, baiña ez jauna! Tamaiña horretaraiñok
ez, ezta?
Klaro, eske oin bi urtekin ta hiru urtekin ta hari ezin leikezue… Baiña orduan,
ba, nik, pentseizu, zortzi urte ta ya zortzi urtera ezkero… Bai, irakorten dana ez,
baiña… bueno, pixkat ikesitta jun giñan ta gero, ba, errezago sartu giñan.
Ta hemen ikusi barik papelezko galletak. Egongo zien igual nunbaitten,
baiña… Basarrixetan ta, behintzat, ez zan egoten orduan.
Orduan… oin ez da hartzen, baiña orduen arto pillia hartzen zan! Asko! Ta
hemen geunken beheko sua, geunken lehen, gero kendu genduan baiña… Ta
gure tia, nere tia bat, soltera bat, oso talo-eitzaille ona zan, e! Eitten zittun talo
batzuk…!
Adibide hauetan ikus daitekeenez, baina juntagailuak aurkaritza adierazten du eta,
gainera, normalean, aurkakoak diren bi elementu horien artean kokatzen da.
Lehenbiziko osagaiak zerbait adierazten du, eta juntagailuaren ostean ageri denak
aurkakoa adierazten duela esan daiteke nolabait. Adibide hauetako askotan, esaterako,
“lehena” eta “oraina” kontrajartzen dira eta, beraz, nabaria da aurkaritza hori.
Gure aitta juaten zan manzanillatara, perretxikutara, karakoletara, intxaurretara…
ta ni juaten nitzan gaztañatara, gaztaña sasoian. Eskolara ez juatiarren
baiña, e!
Enee! Baiña zenbat perretxiku ekartzen genduan, baiña!
Paluekin edo… orbel artian ta, paluekin, ta tapauta. Ekartzen genduan,
baiña… perretxiko batzuk…! Guk zenbat perretxiko ekarri dogun…! Zenbat,
baiña! Ta zelakuak!
Bein, juan zan guraso bat bere semeari elgorrixa osatzen ibilli zan medikuarengana
kontua pagatzera. “Zerbait merkatuko destazu baña”. “Merkatu? Zer
dala-ta?” (J. San Martin, Zirikadak, 16)
Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak
327