Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

Ezaugarri fonetikoak
Selaixan dabisenian esta kasorik be! Iskua an dao ta… Len-len iskua
egoten suan amen. Iskua etxian! “Beixa iskuan eske dao ba” ta artu
beixa ta iskua, txabolara ero bere lekura eruan, ta iskotu ta… Gero
beterinarixuak ipintzen eutzen. Baiña len, koño! Iskua nun dauan…!
Tokatzen bada amen igual isko majua, ba, bueno…! Arikittatik be igual
geurera. Urrengo noberak iskorik es ta “i!” Arikittan ero Barrundixan ero
beste… “Banatok!” ta “Bai, ekarri!” Iskua nun tokatzen san… Ausuetan,
etxian es baeuan ba…
Hala ere, ez da erraza fenomeno hau aztertu eta azaltzea, eta salbuespenak asko
izan ohi dira. Izan ere, arau hau ez da herri guztietan eta ingurune guztietan berdin
betetzen (Gaminde, 2002). Eibarren ere gauza bera gertatzen da: hiztun batzuen jardunean
eta ingurune jakin batzuetan bakarrik erabiltzen da, baina ingurune horiek
definitzea zaila da. Oro har, kalean nekez entzuten da (edo ia inoiz ere ez), baina
baserritar edadetu batzuen artean jaso ahal izan ditugu adibide batzuk, gehienetan
hitz solte bakanetan: ikesi, iketz, ikeratu, beittensiño, iguel, juen...
Hori bai, Agiñaga auzoan, Markinako hizkeraren eraginez, bilakaera hori arrunta
ez eze, arau ere badela esan daiteke 40 . Adibidez:
Ta txarrixek… serak… urdaixek be danak gatzes ein biar iseten sien.
Bi edo iru egun euki tta barriro buelta emon ta gatza barriro. Ta gero ipini
arri aundi batzuk gaiñien ta gatza artzen eben ta gero bein gatza artutakuen,
urte gustien arek kitto! Arek es sien galtzen.
Bilakaera horrek indar handiagoa du ia taldeetan, non gehienetan a>e bilakaera
gertatzen den: sietz (‘zehatz’), maietz (‘maiatz’), miestu (‘mehaztu, bakandu’), miestau
(‘miazkatu’), bietz (‘behatz’)... Kasu horietan ia-ia arau dela ere esan daiteke,
Agiñagan ez ezik, baita Eibar osoan ere.
40 Aretak (2003) ere antzeko oharra egiten du: ”disimilatzaileenak ez ezik, murriztaileenak ere badira
Aginagakoak. Beraz, hauen jardunak ondoan duten Barinaga auzoko hizkeraren antz handia du” .
Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak
79