Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

Salbuespen batzuk egon arren, oro har esan daiteke txandakatzea sistematikoki
betetzen dela Eibarren; bustidura horren indarra hitz amaierara ere zabaltzen da,
eta baita erdal izenetara ere. Izan ere, Bizkaiko eta Gipuzkoako beste euskalki
batzuetan, bustidura ez da hain automatikoa berba amaieran (Oñederra, 1990);
Eibarren, ziurrenik, hitz barruan beste edo gehiago.
Ikus ditzagun bustidura-kasuak banan-banan.
2.2.9.1.- i + n > iñ
Ezaugarri fonetikoak
Zerrenda honetakoak dira, esaterako: baiña, gaiñera, oiñ, fiñ, seiñ, beiñ, baiño, gaiñian,
Amaiña, Asittaiñ... Maileguetan ere zerrenda luzea da: kamiñua, liñua, makiñia,
piñua...
Salbuespen bakarra, erdaratik jasotako zenbait mailegu alde batera lagata (inaugurau...),
ipini eta sinistu aditzak dira (ipiñi /siñistu ere esaten den arren). Badirudi, in-i
inguruneko hitzetan (bi i-ren artean) ez dela betetzen bustidura automatiko
hori 58 . Horrek azalduko luke antzeko zenbait hitz-bikotetan dagoen “kontraesana”:
makiña baina makinistia; ziñan baina sinistu; ipiñu (‘mojón’) baina ipini.
Ondorengo lerroetan ikusiko dugun moduan, salbuespen hori i+l eta i+t inguruneetara
ere zabaltzen da, hau da, i-C-i ingurune guztietara (horrela adieraziko
dugu i+kontsonantea+i ingurunea, kontsonante hori edozein dela ere, t, l edo n). Ez
da Eibarko ezaugarri berezia; antzeko egoera gertatzen omen da inguruko hizkerarik
gehienetan: Antzuolan, Aramaion... eta baita apur bat urrunagokoetan ere, besteak
beste Zaldibian, Lekeition eta abar.
Gogoan izan, era berean, salbuespen direla gure hizkeraren bereizgarri diren aldaera
monoptongatu batzuk: san (‘zain’), orban, laban, espan (‘ezpain’) eta usan (‘izain’)
(ikus 2.1.2.1. atala).
58 Oñederrak (1990) hauxe dio, oinarritzat Eibarko adibideak hartuz: “Forma guzti hauetan, albokoa bi i-ren
artean aurkitzen da. Badirudi hitzaren barrenean beste ebakin palatala egotea bustidura gertatzeko eragozpen
izan daitekeela (…) Beharbada horregatik aurkitzen ditugu ibili eta sinistu bestela asimilazio oparoa
duten hizkeretan.”. Ezaugarri berezi horren adibide garbia pitiliñ da, non bustigai diren hiru kontsonanteetatik
(t, l eta n) , azkena bakarrik bustitzen den.
Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak
99