Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

2.1.- BOKALISMOA
2.1.1.- HIATOAK
58
Ezaugarri fonetikoak
2.1.1.1.- Berba amaierako bokal-elkarketak
Alderdi fonetikotik begiratuta, bokalak elkartzerakoan gertatzen diren aldakuntzak
dira fenomenorik esanguratsuenak Eibarko hizkeran.
A amaieradun berbak
Hauxe dugu mendebaleko hizkeren ezaugarri fonologiko berezi bakarretakoa. Hitz
amaieran -a duten hitzei nominatibo singularreko mugatzaile-marka gehitzen zaienean,
erroa disimilatu egiten da, a+a>ea. Bilakaera orokor horrek bigarren mailako
hainbat aldaera ditu azpieuskalkiaren arabera. Horrela: a + a = ea > ia > ie > i. Hau
da: alabaa > alabea > alabia > alabie > alabi.
Ezaugarri horrek mendebal osoa hartzen du, eta Gipuzkoako bizkaiera gaindituz,
Itziar, Azpeitia eta Goierriraino heltzen da (Zuazo, 1995).
Eibarren, bi disimilazio gertatzen dira eta, beraz, -a + -a > ea > ia:
alaba + -a > alabia
umekerixa + -a > umekerixia
okela + -a > okelia
Nominatiboko mugatu singularrean moduan, berdin egiten dute kasu-marka singular
guztiek: ergatiboak, datiboak eta genitiboak (eta baita genitibo-markaren gainean
eraikitzen direnek ere):
alaba + -(a)k > alabiak
umekerixa + -(a)ri > umekerixiari
okela + -(a)n > okelian (okelaren)
taberna + -(a)kin > taberniakin (tabernarekin)
aista + -(a)ndako > aistiandako (ahizparentzako)
Hala ere, kontuan izan behar da kasu-marken pluralekin eta beste postposizio-markekin
(leku-denborazkoekin, partitiboarekin eta prolatiboarekin) ez dela berdina gertatzen,
eta ez zaiela -i- eransten. Izan ere, horrelakoetan ez dago mugatzaile singularreko
markarik eta, ondorioz, ezin disimilaziorik gertatu.
Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak