Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

More documents

Recommendations

Info

2.1.4.11.- Zenbait monosilaboren deklinabidea Aurrerago aipatu dugun moduan, Eibarren -e + -a > -ia egiten da. Hala ere, e bokalarekin amaitzen diren monosilaboen kasuan, -eia egiten da: ke + a > keia te + a > teia Azken batean, -ehe amaiera duten hitzen eredua jarraitzen dute (behe> beia; mee > mehia; xehe > seia. 80 Ezaugarri fonetikoak Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak
2.2.- KONTSONANTISMOA Atal honetan, Eibarren erabiltzen ditugun kontsonanteei buruzko azalpenak bildu dira. Hori bai, gure herriko berbetan bereizgarri edota arau diren ezaugarriak eta aldaketak bakarrik erakutsiko ditugu. Kontsonanteak taldeka aztertu ondoren, talde bakoitzaren kasuan, lehendabizi ezaugarri orokorrak azalduko ditugu eta, gero, alderdi dialektologikotik begiratuta garrantzia duten zenbait aldaketa eta txandakatze aztertuko ditugu. 2.2. Taula. Eibarren erabiltzen diren kontsonanteen taula. 2.2.1.- HERSKARIAK Herskarien artean sei fonema daude euskaraz, /p/, /t/ eta /k/ ahoskabeak eta /b/, /d/ eta /g/ ahostunak. Hitz hasieran eta barruan denak agertzen dira; amaieran ahoskabeak besterik ez (/p/ eta /t/ kasu bakar batzuetan bakarrik: bat, bost, eup!... Eta, jakina, adizkietan: dot, detsut, daroiat...). 2.2.1.1.- Herskariak galtzea Ezaugarri fonetikoak Bokal artean herskariak bigundu egiten dira, eta biguntze horren azken emaitza kontsonanteak galtzea izan daiteke. Galtze hori oso arrunta da zenbait herskariren kasuan. Lege orokor moduan /b,d,g/ ahostunak /p,t,k/ ahoskabeak baino askoz samurrago galtzen direla esan dezakegu, eta ahostunen artean ere aldea dago: /g/ Eibarko Euskara. Gure hizketaren doinuak eta berbak 81
Page 1 and 2:
Eibarko euskara Gure hizketaren doi
Page 3 and 4:
Eibarko Euskara Gure hizketaren doi
Page 5:
Aitxitxa Koldo eta aitona Antonio e
Page 8 and 9:
2.2.5.- IGURZKARIAK: J eta F . . .
Page 10 and 11:
4) -DI (-ti). . . . . . . . . . . .
Page 12 and 13:
5.- SINTAXIA. . . . . . . . . . . .
Page 14 and 15:
9.6.- GAZTEEN ARTEAN ALDATZEN ARI D
Page 17 and 18:
HITZAURREA Serafin Basauri Arteaga
Page 19:
Azentua da ukitu ez den arloa. Iman
Page 23 and 24:
I - SARRERA Sarrera Dagoeneko gure
Page 25 and 26:
Sarrera Juan San Martin eta Toribio
Page 27 and 28:
1.1.- ITURRIAK Sarrera Liburu honet
Page 29 and 30: Sarrera Hauek dira kontsultatu ditu
Page 31 and 32: Sarrera José Agirregomezkorta, 191
Page 33 and 34: Sarrera 1.2.- IKUSENTZUNEZKOAK Libu
Page 35 and 36: Sarrera 6. Bustidurak adierazi egin
Page 37 and 38: Sarrera aldamenean duten Soraluze-E
Page 39 and 40: Sarrera Bizkaiera barneko azpieuska
Page 41: Eibar inguruko hizkerak. Berbeta-es
Page 44 and 45: Sarrera etan. Eibar ere halakoxea z
Page 46 and 47: Sarrera Euskalkiaren egoera Euskalk
Page 48 and 49: 48 Sarrera 1.4.3.- EUSKARAREN EGOER
Page 50 and 51: HIZKUNTZA-EREDUEN BILAKAERA, IKASKE
Page 52 and 53: Sarrera EUSKARAREN ERABILERA BELAUN
Page 55: Ezaugarri fonetikoak Eta gero, ba,
Page 58 and 59: 2.1.- BOKALISMOA 2.1.1.- HIATOAK 58
Page 60 and 61: E amaieradun berbak Ezaugarri fonet
Page 62 and 63: 62 Ezaugarri fonetikoak Hala ere, b
Page 64 and 65: 2.1.1.2.- Berba barruko aldaketak H
Page 66 and 67: 2.1.2.- DIPTONGOAK Silaba berean bi
Page 68 and 69: • -au- > -eu- Bizkaia aldeko zenb
Page 70 and 71: • -ai- eta -ei-: txandakatzeak et
Page 72 and 73: Adibideak oraindik urriagoak dira -
Page 74 and 75: Hemen aldaera nagusiak besterik ez
Page 76 and 77: Normalean e>a irekidura aipatzen de
Page 78 and 79: Estación > estasiño Celebración
Page 82 and 83: elarea /d/ horzkaria baino errazago
Page 84 and 85: arinaren ondorio besterik ez, eta E
Page 86 and 87: Ezaugarri fonetikoak 2.- ero (edo)
Page 88 and 89: • Berba batzuen amaierako n Mende
Page 90 and 91: • -l-/-r- eta -lk-/-rk- Kasu hone
Page 92 and 93: dardarkaria galtzea: etxeik, mutill
Page 94 and 95: Ezaugarri fonetikoak (ferixa, front
Page 96 and 97: 2.2.7.- AFRIKATUAK Eibarren, mendeb
Page 98 and 99: Batzuetan balio bereizlea ere badu
Page 100 and 101: Bestalde, talde honetako kasu berez
Page 102 and 103: 2.2.9.6.- j + z > jx baina i + z >
Page 104 and 105: 2.2.9.10.- ilt, int > iltt, intt On
Page 106 and 107: 2.2.10.1.- EZ + aditza: • ez + b-
Page 108 and 109: es san > esan (‘ez zen) es siran
Page 110 and 111: Aipatzekoa da geroaldiko hikako for
Page 112 and 113: Ezaugarri fonetikoak 2.- Aditz nagu
Page 114 and 115: Gainontzeko hitzetan, ostera, luze
Page 116 and 117: 2.2.11.- TOPONIMOEN BILAKAERA Amait
Page 118 and 119: arpegi arronka / arraunka (‘costr
Page 120 and 121: pekotz / pekorotz perretxikotalari
Page 122 and 123: 122 Ezaugarri fonetikoak Eibarko Eu
Page 125 and 126: 3 - EZAUGARRI MORFOLOGIKOAK Atal ho
Page 127 and 128: AldaparIA bajau, panaderixIA hor Er
Page 129 and 130: • Mugagabean eta mugatu singularr
Page 131 and 132:
Eman ditugun adibideetan ikus daite
Page 133 and 134:
6) Instrumentala [ZEREZ] Aditzak ad
Page 135 and 136:
... ugezaba ta bihargiñak tabernar
Page 137 and 138:
Oro har, jabetza-genitiboan azaldut
Page 139 and 140:
11) Leku-denborazko genitiboa [NONG
Page 141 and 142:
12) Inesiboa [NON/NORENGAN] a) Bizi
Page 143 and 144:
AlabiaNIAN laga dot boltsia. Lehen
Page 145 and 146:
• Mugatu singularrean, bizigabeet
Page 147 and 148:
Gure aitta juaten zan manzanillatar
Page 149 and 150:
) Bizidunen deklinabidea (NORENGANA
Page 151 and 152:
3.1.3. IZENEN DEKLINABIDE-TAULAK 3.
Page 153 and 154:
2. Mugatu singularra 3. Mugatu plur
Page 155 and 156:
3.1.3.4. Leku-izenen deklinabide-ta
Page 157 and 158:
Gu Txontakuok eta [matadero] ta Bar
Page 159 and 160:
Erakusle indartuak Erakusle indartu
Page 161 and 162:
Ezaugarri morfologikoak Erakusleen
Page 163 and 164:
3.2.2.1. Zenbatzaile zehaztuak edo
Page 165 and 166:
X-(r)en bat Oseake, harek ekarten e
Page 167 and 168:
Pixkat Apur bat Txarra zan bestia,
Page 169 and 170:
Dana Esan bezala, Eibarren ez da ar
Page 171 and 172:
Pertsona-izenordain arruntak Ezauga
Page 173 and 174:
Eskribidu tarjetia, bota buzoian ta
Page 175 and 176:
Neri aittak dozena bat urterako ein
Page 177 and 178:
3.3.2.1. Galderazko izenordainak: z
Page 179 and 180:
Galderazko izenordainetatik eratorr
Page 181 and 182:
Zerbait eta zeozer (zer edo zer) Iz
Page 183 and 184:
3.3.3.2.- Bihurkaria: X-en burua Iz
Page 185 and 186:
Aldetik Antzera Aparte Arte Artian
Page 187 and 188:
Behera Bittartez Eta okotsetik behe
Page 189 and 190:
Kontra Lez Moduan Onduan Ezaugarri
Page 191 and 192:
3.5.- ADJEKTIBOAK: ADJEKTIBOAK MAIL
Page 193 and 194:
3.5.3.- ADJEKTIBOAK ERREPIKATZEA Bi
Page 195 and 196:
Ezaugarri morfologikoak ATZAPARKADA
Page 197 and 198:
3) -ARI/-KARI/-LARI/-TARI (-dari) E
Page 199 and 200:
SANTOLARI: santero SOIÑULARI: mús
Page 201 and 202:
FAMELIXADUN [familiadun]: que tiene
Page 203 and 204:
JARKERA (2): postura del baile JOKE
Page 205 and 206:
LOTSAGARRI (1): vergonzoso LOTSAGAR
Page 207 and 208:
13) -GINTZA Izenak adierazten duena
Page 209 and 210:
TXOTXOLOKERIXA [txotxolokeria]: ped
Page 211 and 212:
DAMUKIZUN: cosa arrepentible DUDAKI
Page 213 and 214:
Ezaugarri morfologikoak EROSTAILLE
Page 215 and 216:
21) -MEN (1) Aditzari lotutako ekin
Page 217 and 218:
25) -TASUN/-ASUN Kualitate abstrakt
Page 219 and 220:
Ezaugarri morfologikoak LIXOTASUN [
Page 221 and 222:
27) -TI Oinarriak dioena egiteko oh
Page 223 and 224:
KAKATSU (1): fastidioso KAKATSU (2)
Page 225:
31) -TZA (3) Ogibidea edo jarduera
Page 229 and 230:
Aditz sintagma 4 - ADITZ SINTAGMA 4
Page 231 and 232:
4.1.4.- *egin erroa, *ezan orokorra
Page 233 and 234:
4.1.9.- Pluralgile ia bakarra -z da
Page 235 and 236:
4.1.11.- Plurala bikoiztuta: forma
Page 237 and 238:
4.1.16.- Ibili eta erabili aditzeta
Page 239 and 240:
Aditz sintagma 4.1.20.- Aditz trink
Page 241 and 242:
Aditz sintagma Holan azukria urakin
Page 243 and 244:
Aditz sintagma 4.1.26.- Nor saileko
Page 245 and 246:
4.1.30.- Baldintzan, ondorioarena d
Page 247 and 248:
Aditz sintagma Joera honek bigarren
Page 249 and 250:
• u amaieradun aditzen kasuan ere
Page 251 and 252:
Aditz sintagma Aditz laguntzaileen
Page 253 and 254:
• ten: Honako aditzek hartzen dut
Page 255 and 256:
4.1.41.- Mendebaleko -n amaierako a
Page 257 and 258:
Laurak inguruan edo lau eta erdiak
Page 259 and 260:
Ipiñi zeben, baiña errial bi eta
Page 261 and 262:
Eta hango nausixak, aurrian eguazen
Page 263 and 264:
Eta kentzen jakue errez-errez. Aidi
Page 265:
Aditz sintagma • Gogoan izan aurr
Page 269:
NOR IZAN/*EDIN Pluraleko kasuetan (
Page 273 and 274:
INDIKATIBOA ORAINALDIA INDIKATIBOA
Page 275 and 276:
AHALEZKOA (*edin) ORAINA-HIPOTETIKO
Page 277:
aditz-taulak nor-nork
Page 280 and 281:
BALDINTZA ONDORIOA Alokutiboa eratz
Page 282 and 283:
SUBJUNTIBOA ORAINALDIA SUBJUNTIBOA
Page 285:
aditz-taulak nor-nori nork * eutsi
Page 288 and 289:
INDIKATIBOA LEHENALDIA (singularra)
Page 290 and 291:
ONDORIOA «a» eredua (singularra)
Page 292 and 293:
AHALEZKOA ORAINA-HIPOTETIKOA (singu
Page 294 and 295:
SUBJUNTIBOA ORAINALDIA (singularra)
Page 296 and 297:
AGINTERA (singularra) (*egin) AGINT
Page 299 and 300:
EGON Hitz egiteko orduan, gehieneta
Page 301 and 302:
EUKI - INDIKATIBOA ORAINALDIA EUKI
Page 303 and 304:
EROAN - INDIKATIBOA ORAINALDIA EROA
Page 305 and 306:
ERABILI - INDIKATIBOA ORAINALDIA ER
Page 307 and 308:
JAKIN - INDIKATIBOA ORAINALDIA JAKI
Page 309:
JARDUN - INDIKATIBOA ORAINALDIA JAR
Page 313 and 314:
5. SINTAXIA Sintaxia Era askotako p
Page 315 and 316:
Hari emon netsan errekaua. Errekaua
Page 317 and 318:
Subjuntibozkoak Subjuntiboa erabili
Page 319 and 320:
“Beste leku baten lagako heban”
Page 321 and 322:
Aukera ematen dutenak Kasu honetan
Page 323 and 324:
Ikusi niñuen, da nik berari, eskop
Page 325 and 326:
Bestalde, edo juntagailu hautakaria
Page 327 and 328:
5.2.3.- AURKARITZAKO JUNTAGAILUAK E
Page 329 and 330:
5.3.- PERPAUS MENDERATUAK Juntadura
Page 331 and 332:
Sintaxia Esan bezala, -(e)la da osa
Page 333 and 334:
5.3.1.3.- Subjuntiboko perpaus osag
Page 335 and 336:
Hala ere, ondorengo izena desagertz
Page 337 and 338:
tzat erabiltzen den beste hitz bat:
Page 339 and 340:
Batzuek askoz bizkorrao garbitzen d
Page 341 and 342:
5.3.4.- Ondorio-perpausak Sintaxia
Page 343 and 344:
Txakurrak horra behera lagundu esku
Page 345 and 346:
Noiz arte Ta, pentseizu, frailliak
Page 347 and 348:
Ezinda Egitura honek ere modua adie
Page 349 and 350:
Ba, orduan, hemendik mutillak kriau
Page 351 and 352:
-(e)lako Nahiko erabilia da oro har
Page 353 and 354:
Zelan… -n Zegaittik eze ezin leik
Page 355 and 356:
Baiña abilidadia bazeukazun, háre
Page 357 and 358:
-ez gero Hau izan balitza oin lau u
Page 359 and 360:
Sintaxia Dena dela, mugak ez dira e
Page 361 and 362:
Eibarrek ekan Casadepueblo haundi b
Page 363 and 364:
Hárek ba, burua galtzen dabe. Buru
Page 365 and 366:
Formari dagokionez, forma bakarra d
Page 367 and 368:
Igarri, berriz, zer daguen… Bueno
Page 369 and 370:
geldittu giñan, “ene, baiña lan
Page 371 and 372:
Orduan Egon zan herri txiki bat —
Page 373:
Eske eze Eta harek emoten eskun dir
Page 377 and 378:
6.- LEXIKOA Lexikoa Eibarren hainba
Page 379 and 380:
Lexikoa 6.2.- GURE BERBAK ERE EUSKA
Page 381 and 382:
hein / neurri heldu / oratu heze /
Page 383 and 384:
Eibarko Euskara. Gure hizketaren do
Page 385 and 386:
Eibarko Euskara. Gure hizketaren do
Page 387:
Eibarko euskaraz idatzitako testuak
Page 390 and 391:
7.1.- Contubarribat suçediduda Hem
Page 392 and 393:
Ordenanza Municipalac Eusqueras, El
Page 394 and 395:
7.3.- Juan Antonio Mogel (1745-1804
Page 396 and 397:
396 kako asko artu eragin, erremien
Page 398 and 399:
398 Eibarko euskaraz idatzitako tes
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Caleco biarguiñac Basarricueri Ele
Page 408 and 409:
7.6.- Toribio Etxebarria (1887-1968
Page 410 and 411:
Baiña ez zan ala izan albidade guz
Page 412 and 413:
Retoria eta Katalin mira einda zego
Page 414 and 415:
7.7.- Antonio Iturrioz (1900-1984)
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
- Ikusten dok zer ein duan, tonto-l
Page 420 and 421:
-Hi, baña, murgilla eitxekotan gel
Page 423 and 424:
8 - GAUR EGUNGO HIZTUNEN LEKUKOTZA
Page 425 and 426:
Ehiza kontuak PEDRO ARRIZABALAGA
Page 427 and 428:
zuan sakoneraiñok eta hor urtetzen
Page 429 and 430:
Perretxikotara Gaur egungo hiztunen
Page 431 and 432:
Maria zapaterianera ze neri ez jata
Page 433 and 434:
- Kastigua! Klaro! Iñork ez genkix
Page 435 and 436:
e ikusi eitten dot ha gizona! […]
Page 437 and 438:
Maltzagara juaten ziran igarixan ei
Page 439 and 440:
- Kandillakin! Karburuakin! Karburu
Page 441 and 442:
- Donostiara ez? - Ez, ez, sekula b
Page 443 and 444:
Gaur egungo hiztunen lekukotza - Os
Page 445 and 446:
- Kuletrua gitxi daok! Joe…! Hort
Page 447 and 448:
- Eta ikatza be eitten zan? - (…)
Page 449 and 450:
guk. Morokil hotzari esnia bero-ber
Page 451 and 452:
Txahalgintzia VICENTE ARETA Mendigo
Page 453 and 454:
ein ta sei ordura. Ta eitten ez bad
Page 455 and 456:
- Eta hori holan izaten zan baillar
Page 457 and 458:
- Harixa; trefiladoretan harixa. Ha
Page 459 and 460:
Keixapian eitten eben Gaur egungo h
Page 461 and 462:
- Bai ! Hartzen genduan, ta gu por
Page 463 and 464:
zerak, ongo batzuek be bai, onguak
Page 465 and 466:
Bien. Baiña hiruretan prest bai ne
Page 467 and 468:
tzen gauzak: “Horrek A esaten dau
Page 469 and 470:
- Ez, han koziñia ipiñi eben. Eta
Page 471 and 472:
(…) Gaur egungo hiztunen lekukotz
Page 473 and 474:
aten etxian eta juan nintzan akadem
Page 475 and 476:
Gaur egungo hiztunen lekukotza BENI
Page 477 and 478:
neban— “atzera juaten bagaittuk
Page 479 and 480:
Gaur egungo hiztunen lekukotza - Ba
Page 481 and 482:
zan… Hasi nintzan lanian. Zaldiba
Page 483 and 484:
Gaztetatik panaderixan JUSTO LARRA
Page 485 and 486:
Garixan biharrak EMILIO AZURMENDI
Page 487 and 488:
(...) Gari-joteko makiñia adelantu
Page 489 and 490:
Ardixak eta gaztaia - Gaztairik eit
Page 491 and 492:
- Orduan oiñaztarrixak eta tximist
Page 493 and 494:
- Eta zeuen aittajaunak-eta kontatz
Page 495 and 496:
Errekan eta Deban igarixan ROSARIO
Page 497 and 498:
Ixu Eguna eta Gaztaiñerre MERCEDES
Page 499 and 500:
Kruzetaneko zinia JOSE MARI KRUZETA
Page 501 and 502:
JOSE BERGARA “AGARRAZPI” Agarre
Page 503 and 504:
- Et-et-et-et… ke ba! Ke ba! Ezeb
Page 505 and 506:
Oillandak, oillaskuak, txitxak - Tx
Page 507:
jateko asko mingotsak dittuk. Ta sa
Page 511 and 512:
Eibarko euskararen kokagune dialekt
Page 513 and 514:
9.1.4.- SINTAXIA Eibarko euskararen
Page 515 and 516:
Page 517 and 518:
Page 519 and 520:
Page 521 and 522:
Page 523:
Page 527 and 528:
10 - BIBLIOGRAFIA Bibliografia Agir
Page 529 and 530:
Bibliografia Etxabe, K. eta L. Garm
Page 531 and 532:
Bibliografia Leon, J. 2004. Elgoiba
Page 533 and 534:
Liburu hau Gertu Inprimategian amai
show all

Eibarko euskara Gure hizketaren doinu eta berbak Asier

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?