WET EN MENS - van Dick Wortel

ambtelijke vertegenwoordigers, te weten van de gemeente, de rijksconsulent en het arbeidsbureau,
en drie vertegenwoordigers van de werknemersorganisaties, te weten het N.V.V., het
C.N.V. en de K.A.B., de voorloper van het N.K.V. Vanaf dit moment was er een formele
betrokkenheid van de vakbeweging in het geheel van de sociale werkvoorziening. In grote
lijnen meende het landelijke overlegorgaan van de drie vakcentrales N.V.V., K.A..B. en
C.N.V., de Raad van Vakcentrales, bij monde van J. Roukema (De Vakbeweging 1952, 235),
dat de nieuwe regeling “doortrokken is van de sociale opvattingen, die het ministerie van
Sociale Zaken zo sterk hebben gekenmerkt”. Natuurlijk bleef er nog wel wat te wensen over.
Zo zou de vakbeweging graag zien dat deze arbeiders onder de werkingssfeer van de sociale
verzekering zouden worden gebracht. Er waren geen redenen meer waarom de gemeenten
bezwaar zouden kunnen hebben tegen het uitvoeren van de regeling. Het subsidiepercentage
was verhoogd tot 95% voor werken bestemd voor arbeiders in groep I, de tijdelijk werkloos
zijnde personen, en tot 90% voor werken, die uitgevoerd konden worden door arbeiders uit
groep II, de langdurig werkloos zijnde personen.
“Het zaad ligt klaar om gezaaid te worden”, schreef Roukema, “Dat onze mensen ervan
weten te profiteren”.
Van Mastrigt schreef in het jaarverslag over 1951 (p. 22) dat op 29 juni 1952 [sic!] de
installatie plaats vond van de Commissie voor de Gemeentelijke Sociale Werkvoorzieningsregeling
voor handarbeiders. Deze Commissie had ten doel om mindervalide arbeiders aan werk
te helpen.
In 1951 kwam de Commissie vijf maal bijeen “om verschillende werkobjecten te
bespreken” en om de mensen daarvoor aan te wijzen. Het loon voor deze mensen was 30%
boven hun sociale Bijslagsregeling en kon in sommige gevallen zelfs hoger zijn.
Van Mastrigt nam zitting in deze Commissie Sociale Werkvoorziening voor
Handarbeiders. Daarnaast zat hij ook in de Plaatselijke Revisie Commissie, Commissie
Werkverruiming Hoofdarbeiders en in de Raad voor Bescherming Bevolking (Jaarverslag
1952, 9). In het jaarverslag over 1952 verzorgde hij voor het eerst een verslag van deze
Commissie voor Sociale Werkvoorzing voor Handarbeiders.
In dat zelfde jaar werd nog een andere belangrijke ontwikkeling gestart. In juni vond er een
congres plaats van de Nederlandse Vereniging Sociale Zorg voor Mindervaliden, de A.V.O.
Daar werd gesproken over de tewerkstelling van mindervaliden in industrie en bedrijf, in
beschutte werkplaatsen en door middel van huisarbeid. Het ging verder over loonvaststelling,
de invaliditeitsrente, die kon worden ingetrokken als de mindervalide in de beschutte werkplaats
of thuis meer dan een derde verdiende van het loon dat hij placht te verdienen, toen hij
nog niet invalide was. Daar werd ook gesproken over de sociale wetgeving, die in het ene
geval wel op mindervaliden van toepassing waren en in andere gevallen niet. Er heerste chaos
op dat gebied en het congres meende dat er moest worden gestudeerd op maatregelen die
enige orde konde scheppen. De minister van Sociale Zaken, Joekes, luisterde aandachtig toe
en beloofde de problematiek te zullen bestuderen. In november 1951 liet de minister een
schrijven uitgaan naar de Sociaal-Economische Raad (S.E.R.), waarin hij meedeelde dat er bij
de regering herhaaldelijk op werd aangedrongen om de blinden, die hetzij in een
werkinrichting voor blinden, hetzij thuis werkten, zo veel mogelijk onder de bepalingen van
de sociale wetgeving te laten vallen. Hij vroeg de S.E.R om advies over de vraag “of het
inderdaad wenselijk moet worden geacht de blinden en andere, met name te noemen groepen
mindervaliden, onder de werking van de sociale verzekeringswetten te brengen, en zo ja, op
welke wijze dit zou kunnen worden verwezenlijkt” (De Vakbeweging 1952, 292). De S.E.R
stelde een commissie in met drie werkgeversvertegenwoordigers, drie
werknemersvertegenwoordigers, een voorzitter van een Raad van Arbeid en een directeur van
9