WET EN MENS - van Dick Wortel

opgeworpen vraag waarom in de huidige arbeidsmarktsituatie voor de specifieke doelgroep
van gehandicapten een afzonderlijke en kwalitatief betere voorziening in stand zou moeten
worden gehouden dan voor andere groepen die evenzeer grote afstand tot de arbeidsmarkt
hebben, zei minister, nog altijd in Sittard. Daarmee stond de positie van de sociale
werkvoorziening met haar infrastructuur en haar goede arbeidsvoorwaarden fundamenteel ter
discussie. Hij hoopte dat de vervolgrapportage de handvatten aan zou reiken om in de
volgende kabinetsperiode snel tot een herinrichting van het systeem te kunnen komen.
De consequenties voor de sociale werkvoorziening zullen dan niet gering zijn.
Wanneer de eerste analyses van de commissie-Houben kloppen, dan zal in die komende
periode een omslag in de betrokkenheid van de gemeenten optreden, zei hij voorts, de taken
die de gemeenten op dit moment vervullen zijn te talrijk en de verschillende
verantwoordelijkheden te tegenstrijdig. Bij de start van het nieuwe kabinet zullen belangrijke
beslissingen moeten worden genomen over de sociale werkvoorziening over vragen als: hoe
komen meer mensen in verschillende mate van beschutting aan de slag en hoe kunnen alle
vormen van gesubsidieerde arbeid zó -- en in onderlinge samenhang -- georganiseerd worden
dat een maximale doorstroming naar ongesubsidieerde arbeid wordt bevorderd?
De reactie van de AbvaKabo
De AbvaKabo reageerde zeer kritisch op dit interim-advies. Het viel hem op, dat de
commissie de WSW duidde als één van de voorzieningen voor mensen met een grote afstand
tot de arbeidsmarkt. Kennelijk heeft de commissie niet nagegaan of en in hoeverre er een
rechtvaardiging was voor een apart instrument ten behoeve van mensen met een lichamelijke,
verstandelijke of psychische handicap. Uitsluitend de afstand tot de arbeidsmarkt was
bepalend, niet de vraag tengevolge van wie en/of wat die afstand ontstaat. De commissie
sloeg hiermee een fundamenteel andere koers in dan bij de opzet en instandhouding van de
WSW beoogd was. Het specifieke karakter van de WSW was immers, dat het instrument
bedoeld is om aan hen, die, tengevolge van een handicap niet worden toegelaten tot, dan wel
uitgestoten uit reguliere arbeid, arbeid onder aangepaste omstandigheden te bieden. De WSW
is in feite de maatschappelijke compensatie voor gehandicapten om arbeid te verwerven,
omdat zij die door hun handicap niet op andere wijze kunnen verwerven. Dat is,
beklemtoonde de AbvaKabo, een belangrijk onderscheid ten opzichte van mensen die
normaal wel kunnen werken, maar waarvoor tijdelijk geen werk beschikbaar is. Dit maakt dan
ook dat de WSW er altijd zal zijn, terwijl dat voor andere instrumenten betwijfeld moet
worden, omdat zij in hun doelstellling van tijdelijke aard zijn. De door de commissie
gepleegde vergelijking op dit punt vond de vakbond daarom ontdaan van de nodige nuance.
De AbvaKabo was het wel met de commissie eens dat de doelgroep onvoldoende helder is
gedefinieerd. De vakbond ondersteunde de richting van de commissie om te streven naar
integrale indicatiestelling voor de toelating tot de instrumenten. Ook volgde zij de suggestie
van de commissie om zoveel mogelijk te streven naar uniformering van de toelatingscriteria,
maar betwijfelde of ongedifferentieerd eenduidige landelijke toelatingscriteria in het belang
van de wet zijn. Impliciet ging de commissie van de veronderstelling uit, dat het aandeel van
de reguliere arbeidsmarkt in procenten van de beroepsbevolking over het land evenwichtig
was verdeeld, danwel dat de arbeidsmarkt werkt op basis van het “fair-share”-beginsel,
waarbij “relatief ongeschikteren” in een ruime markt in dezelfde mate worden opgenomen als
in een krappe markt. Die veronderstelling, meende de AbvaKabo, moet genuanceerd worden:
een ruime markt selecteert navenant strenger, zodat ook de kans dat mensen, door in de
79