WET EN MENS - van Dick Wortel

oorzaak van. Die hadden immers als gevolg dat steeds meer personen, wier levenskansen bij
de geboorte gering zijn of wier gezondheid op latere leeftijd sterk achteruit gegaan is, in het
leven gehouden konden worden. Velen van hen bleven evenwel lichamelijk of geestelijk
belemmerd bij het vinden van werk. De ontwikkeling van geneeskundige voorzieningen, met
name in de zin van medische revalidatie, had ook de mogelijkheden om na ziekte of ongeval
weer arbeid te verrichten sterk vergroot. Hetzelfde gold voor de belangrijke verbeteringen in
de laatste decennia ten aanzien van de revalidatie door middel van het buitengewoon
onderwijs en het maatschappelijk werk voor gehandicapten. Maar velen konden na hun
revalidatie (nog) geen arbeid onder normale omstandigheden verrichten.
Het aantal personen dat (voorshands) slechts onder aangepaste omstandigheden
productieve arbeid kon verrichten en dus naar de sociale werkvoorziening moest worden
geleid, was veel groter gebleken dan aanvankelijk was vermoed. Enerzijds had de
ontwikkeling van de sociale werkvoorzoening geleid tot het ontdekken van steeds meer tot
deze categorie te rekenen gehandicapten, anderzijds hadden de ontwikkeling van de techniek
en de vindingrijkheid van de werkleiders ten aanzien van de aanpassing van het werk aan de
persoon van de gehandicapte de mogelijkheid van tewerkstelling sterk vergroot.
De wet diende ook te worden gezien als te zijn gebaseerd op het recht op
levensontplooiing en gelijkheid van kansen. Dit sociaal recht moest gezien worden tegen de
achtergrond van enerzijds het recht op arbeid en anderzijds het recht op gezondheid. De
minister zag dit in de Volksgezondheidsnota 1966 niet als een strikt persoonlijke afdwingbare
rechten, maar als plicht van de overheid om voorwaarden te scheppen voor werkgelegenheid
voor iedereen en voor zo adequaat mogelijke gezondheidsvoorzieningen voor iedereen.
Lichamelijke en geestelijke gezondheidsvoorzieningen waren ontoereikend wanneeer zij niet
gepaard zouden gaan met adequate opleidingen en arbeidsvoorzieningen, meende de
overheid. Pas dan zou kunnen worden bewerkstelligd dat lichamelijk en geestelijk
gehandicapten een zo normaal mogelijke plaats in de maatschappij krijgen. Met betrekking tot
het recht op arbeid kon in het algemeen worden volstaan met algemene voorzieningen op het
gebied van beroepskeuzevoorlichting, scholing, arbeidsbemiddeling en aanvullende
werkgelegenheid. Echter er moest ook worden vastgesteld dat de gehandicapte in onze
samenleving ten aanzien van zijn behoefte aan werkgelegenheid meer rechtsbescherming
behoefde dan zijn niet-gehandicapte medeburger. De laatste toch had op de normale
arbeidsmarkt kansen die de eerste niet of nauwelijks bezat.
Naast werkgelegenheid bood de sociale werkvoorziening tevens mogelijkheden voor de
betrokkenen om hun arbeidsgeschiktheid te behouden, te herstellen of te bevorderen. Door
arbeid werd het proces van arbeidsontwenning gestuit en was het in vele gevallen mogelijk de
geschiktheid te vergroten, ook door de ontwikkeling van latent gebleven of tijdelijk achteruitgegane
vaardigheden. Tegelijkertijd vond veelal een psychisch aanpassingsproces plaats, dat
de capaciteiten, nodig voor regelmatige arbeid in groepsverband, vergrootte. Als het goed is
werden al deze ontwikkelingen in de sociale werkvoroziening bevorderd.
In deze wet kreeg het gemeentebestuur de taak opgelegd om te bevorderen “dat ten behoeve
van personen die tot arbeid in staat zijn, doch voor wie, in belangrijke mate ten gevolge
van bij hen gelegen factoren, gelegenheid om onder normale omstandigheden arbeid te
verrichten niet of voorshands niet aanwezig is, gelegenheid bestaat tot het verrichten van
arbeid onder aangepaste omstandigheden, welke zoveel mogelijk is gericht op het behoud, het
herstel of de bevordering van hun arbeidsgeschiktheid” (art. 7 Wet SW).
Het gemeentebestuur diende de werkobjecten aan te wijzen die door het werkverband
werden uitgevoerd. De werkobjecten omvatten werkzaamheden, waarvoor het werkverband
een geldelijke opbrengst ontving. Daarnaast kon het gemeentebestuur, na een advies van de
29