WET EN MENS - van Dick Wortel

promotiemogelijkheden. Wat voor de WSW-er overblijft zou dan snel het domme en routine
werk zijn. Dergelijke ontwikkelingen moesten worden tegengegaan, meenden de
vakcentrales. Zolang de Wet Arbeid Gehandicapte Werknemers (WAGW) niet op grote
schaal in bedrijven werd toegepast, was de Sociale Werkvoorziening de enige
arbeidsvoorziening voor gehandicapten.
Voorgenomen wijzigingen in de arbeidsorganisatie behoorde tot het adviesrecht van de
WSW-commissie. Alle nodige informatie over zulke wijzigingen dienden direct en tijdig aan
de commissie te worden voorgelegd. De vertegenwoordigers van de vakbeweging moesten
goed kijken naar de gevolgen van een dergelijke reorganisatie met betrekking tot de kwaliteit
van het werk. Zij mochten zich niet laten overdonderen door verhalen over een efficiënter
bedrijfsvoering en veelbelovende mogelijkheden van nieuwe constructies.
HOOFDSTUK 2
1939-1962 : DE VAKBEWEGING BEMOEIT ZICH MET ‘ONVOLWAARDIGE ARBEIDERS’
Een stukje voorgeschiedenis: hoe de wettelijk geregelde SW begon
Voor dit boek laten wij de geschiedenis beginnen in 1929 toen er een Staatscommissie inzake
Onvolwaardige Arbeidskrachten door de toenmalige minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid J.R. Slotemaker de Bruïne werd ingesteld (Moes 48, 49), die een uitvloeisel was
van een Congres van de A.V.O., “Actio Vincit Omnia”, de Vereeniging voor Onvolwaardige
Arbeidskrachten. Deze commissie bracht in 1938 haar rapport uit. Daarin wees zij met nadruk
op het belang van een naar de mogelijkheden der gehandicapten aangepaste werkvoorziening.
Zij waarschuwde daarbij o.m. voor het gevaar, dat werkplaatsen met behulp van
overheidssubsidies hun producten tegen een te lage prijs op de markt brengen. Tegelijkertijd
pleitte zij voor een zodanige exploitatie, dat bij de verkoop geen beroep op de
liefdadigheidszin van het publiek behoefde te worden gedaan. De leiders moesten bekwame
vaklieden zijn en er moest regelmatig medisch toezicht worden uitgeoefend (Wet SW, toel.
3). Dit was het eigenlijke begin van de moderne sociale werkvoorziening in Nederland. Op
dat moment werd de aangepaste werkvoorziening voor personen met beperkte
arbeidscapaciteiten ten volle en over de hele linie geheven uit de sfeer van de sociale
verzorging en opgenomen in het landelijke beleid ter bevordering van voldoende en
geëigende werkgelegenheid voor alle daar voor in aanmerking komende groepen uit de
bevolking. Eerst toen ook kon er sprake zijn van een landelijk geregeld loonsysteem, van een
consequente toepassing van de sociale verzekeringswetten en van een ontwikeling van
arbeidsvoorwaarden in de richting van een normale werknemersstatus. En pas na dit tijdstip
konden een fundamentele vernieuwing en een ingrijpende uitbreiding van werkplaatsen op
gang komen. Deze ontwikkelingen gingen gepaard met een geleidelijke integratie met haar
vele schakeringen en facetten, terwijl ook een geleidelijke spreiding van deze
werkvoorziening in het hele land eerst toen realiteit kon worden.
Hoe het begon in Leiden
6