WET EN MENS - van Dick Wortel

welbespraaktheid, een onevenredig grote invloed op het verloop van de vergadering te
hebben. De vertegenwoordiger van de vakbeweging moest zich ervan bewust zijn dat zijn
stem evenveel rechten had als die van de anderen. Er was geen vetorecht en wanneer de
stemmen staakten had niemand, ook de voorzitter niet, een grotere invloed op het
uiteindelijke advies. Er was geen verplichting om te komen tot een unaniem advies. Als één
of twee leden van de commissie zich niet konden verenigen met het advies dat de
meerderheid wilde uitbrengen dan moest er in het verslag daar uitdrukkelijk aantekening van
worden gemaakt. De vertegenwoordigers moesten er dus op letten dat zij niet door de
beroepsvertegenwoordigers in de commissie zouden worden platgewalst door hun
(vermeende) overwicht aan kennis.
De vertegenwoordigers van de vakbeweging waren ook geen volstrekt neutrale, onpartijdige
figuren in de commissie. Zij waren gehouden om regelmatig ruggespraak te hebben met
hun vakcentrale en met de vakbond die binnen de SW actief was: de AbvaKabo en het C.F.O.
Ze moesten terdege rekening houden met de belangen van de WSW-werknemers. De
rechtspositie en de doelgroep waren daarvan de belangrijke onderdelen. Net als alle andere
standpunten die door of namens de vakbeweging worden ingenomen, moesten ook de
activiteiten van de vakbewegingsvertegenwoordiger controleerbaar en beïnvloedbaar zijn.
Voortdurend hadden de vertegenwoordigers ervoor te waken dat de kwalitatieve en
kwantitatieve werkgelegenheid voor gehandicapte werknemers behouden werd.
Een belangrijk punt was het aanstellingsbeleid, waar het commissielid zich mee moest
bemoeien. De aanstellingen in de A- of de B-categorie waren voor hem punten van aandacht.
Voor de A-categorie gold een proeftijd van twee maanden, die met tweemaal twee maanden
kon worden verlengd, dus maximaal zes maanden. Gezien de rechtsonzekerheid van werknemers
in de proeftijd was het nodig dat de vertegenwoordigers goed in de gaten hielden dat
daar geen misbruik van werd gemaakt. Het Burgerlijk Wetboek (artikel 1639n) was immers
van toepassing. Voor de B-categorie gold een test- en trainingsperiode van een jaar. Tijdens
die periode kreeg men geen loon, maar behield men de uitkering. Steeds vaker bleek het voor
te komen dat werknemers een test- en trainingsperiode kregen voorgeschreven terwijl zij
eigenlijk tot de A-categorie behoorden. De vertegenwoordiger diende daar stelling tegen
nemen.
Een ander groot probleem waarmee de vertegenwoordiger werd geconfronteerd waren de
gigantische wachtlijsten. Het was voor de toelatingscommissie van groot belang ervoor te
zorgen dat zij alle aanvragen onder ogen kreeg. De belangen van het management en die van
de groep waarvoor de WSW is bedoeld, liepen door het regeringsbeleid ver uiteen. Het management
werd gedwongen steeds efficiënter te werken en had dus alle belang bij werknemers
die een goede arbeidsprestatie konden leveren. De tendens op de arbeidsmarkt om voor gelijkwaardige
functies beter gekwalificeerde arbeidskrachten aan te trekken vond men versterkt
terug in de werkverbanden. Dat zou kunnen leiden tot “Moord op de Sociale werkvoorziening”,
zoals de kop van een artikel uit het FNV-magazine (30 oktober 1987) luidde. Bij de
aanstelling dreigde de voorkeur uit te gaan naar lichtgehandicapten of zelfs naar mensen
zonder handicap (langdurig werklozen).
In een poging om kostendekkend te gaan draaien werden er door sommige SW-instellingen
allerlei constructies bedacht, die het mogelijk moesten maken dat niet-gehandicapten werknemers
in de sociale werkvoorziening aan de slag gingen. De vakcentrales waarschuwden
daartegen. Deze niet-gehandicapten namen daar de leukste en interessantste functies in.
Bovendien werd daardoor het tempo opgejaagd. Zo werkte dat nu eenmaal wanneer een paar
mensen die alles konden ook in de productie aangesteld zouden worden. Het gevolg was een
toename van het ziekteverzuim, sfeerverslechtering en het wegvallen van
5