Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Tabel 5 geeft het aantal inventarisatieblokken weer waarin de soorten tijdens de periode 1996-2007 werden waargenomen.
Daarnaast werd de verspreidingsindex D% berekend, dit is het percentage blokken waarin de soort voortkomt t.o.v. het totaal aan-
tal inventarisatieblokken (184) en kan dus beschouwd worden als de relatieve verspreiding van de soort binnen het hele reservaat.
D’%, is dan het percentage blokken waarin de soort voorkomt t.o.v. het aantal inventarisatieblokken waarin tijdens de periode 1996
-2007 libellen werden aangetroffen (80). Deze index zal zoals eerder vermeld het meest aansluiten bij de werkelijke verspreiding
van de soort.
Slechts twee soorten werden in 50% of meer van alle blokken waargenomen. Het betreft Ischnura elegans (55%) en Sympetrum
sanguineum (50%), gevolgd door Aeshna cyanea , Sympetrum striolatum en Aeshna mixta.
In combinatie met R% is Ischnura elegans duidelijk de algemeenst voorkomende soort. Verder gaat het om mobiele soorten, die
ook vaak ver van water worden aangetroffen en dus bij wijze van spreken overal tegen het lijf kunnen worden gelopen.
Soorten met zowel een kleine R% als een D% zijn dan wel zeldzamer, toch kunnen een aantal onder hen binnen een gebied als
de Wellemeersen op het juiste tijdstip in het jaar én op de juist bepaalde plaats toch goed waar te nemen zijn (bijv. Enallagma
cyathigerum, Cordulia aenea en Crocothemis erythraea).
Soortenrijkdom
Fig. 4 toont de verspreidingskaart met daarop aangeduid het aantal waargenomen soorten per inventarisatieblok. Hieruit blijkt dat
er een aantal plaatsen zijn in het reservaat waar men binnen een paar goede libellenseizoenen al vlug gemiddeld twintig soorten
kan waarnemen. Drie plaatsen scoren bijzonder goed , met name :
-WMD 173 : (UTM ES7441) De vloeiweide in Erembodegem (24);
-WMD 18 : (UTM 7440) De kleine depotvijver gelegen aan het einde van de Wellemeersenstraat (23);
-WMD 34 : (UTM 7439) De Kleine Zavelput (23).
Naar Vlaamse normen hebben de Wellemeersen een vrij rijke libellenfauna. Met 23 residerende soorten is het al een gebied met
een meer dan gemiddelde libellenfauna, maar de waarnemingen van zwervende dieren brengt het totaal voor de periode 1996-
2007 op 34 soorten, wat toch een aanzienlijk aantal is. Sinds 1957 werden er zelfs 36 soorten waargenomen.
Alle vaste bewoners van het gebied zijn soorten die overwegend stilstaande wateren bewonen. Hieronder zijn soorten te onderscheiden
die vooral de grotere vijvers bewonen, dus wateren met een rijk voedselaanbod (bijv. Erythromma lindenii en Enallagma
cyathigerum) en soorten die eerder de kleinere poelen, bomputten, slenken en sloten als voortplantingsplaatsen verkiezen, die ook
een veel kleiner voedselaanbod bieden (bijv. de meeste Sympetrumsoorten en Aeshna cyanea).
Opvallend is ook de soorten die bekend staan als pioniersoorten het reservaat regelmatig aandoen (Ischnura pumilio) of er volledig
ingeburgerd zijn (Lestes sponsa, Libellula depressa). Deze kunnen vermoedelijk ten volle profiteren van de met regelmaat uitgevoerde
beheerswerken.
Uit een vergelijking van de twee observatieperiodes blijkt dat:
-Brachytron pratense en Aeshna isoceles niet meer werden waargenomen in de periode 1996-2007 en dus vermoedelijk volledig
verdwenen zijn uit het gebied.
Het gaat om twee soorten die ook elders in Vlaanderen een algemene historische achteruitgang vertonen.
-Coenagrion pulchellum en Platycnemis pennipes van hun vroegere voortplantingsplaatsen zijn verdwenen en in de periode 1996-
2007 nog slechts accidenteel zwervend werden aangetroffen.
Alhoewel de reden van het verdwijnen van deze soorten niet precies kan achterhaald worden, lijkt het aannemelijk dat dit niet
alleen te wijten is aan habitatverlies, maar zeker ook aan de onderlinge competitie met andere soorten.
-de “nieuwkomers” onder de vaste bewoners zijn: Erythromma viridulum, Crocothemis erythraea en Cordulia aenea. Erythromma
viridulum was tijdens de periode 1957-1969 nog niet aanwezig in het gebied en deed zijn intrede in het gebied ergens tussen 1969
en 1974. De soort kende sindsdien een gestage toename, vermoedelijk door het warmere klimaat en de tolerantie voor meer
voedselrijke omstandigheden, en is nu een zeer algemeen voorkomende juffer in de Wellemeersen.
Cordulia aenea en Crocothemis erythraea werden in de eerste periode slechts occasioneel waargenomen, nu wijst alles erop dat zij
zich in kleine aantallen voortplanten.
-een aantal van oudsher vaste bewoners duidelijk algemener werden in het reservaat, wat er kan op wijzen dat deze soorten
doordat het juiste habitat aanwezig bleef, helemaal ingeburgerd geraakten in het gebied, vaak ook ten koste van andere soorten.
22
Methodiek en algemene resultaten