Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Brachytron pratense (Müller, 1764)
Glassnijder
Biotoop
De Glassnijder komt voor aan vijvers, oude rivierarmen, oude klei-
putten en leemontginningen, maar ook aan langzaam stromend
water en sloten. Kenmerkend is een goed ontwikkelde, gevarieer-
de oevervegetatie van Lisdodde (Typha sp.), Riet (Phragmites
australis), Egelskop (Sparganium sp.) en biezen (Juncus sp.) en in
het water fonteinkruiden en Blaasjeskruid (Utricularia ssp.). Vaak is
er bos in de directe omgeving. Eenvormige rietgordels worden
daarentegen gemeden. De voortplantingswateren zijn helder en
matig tot voedselrijk. De hoogste aantallen komen nog voor in
laagveenmoerassen.
Imago’s
Jonge imago’s vliegen op zonnige, beschutte plaatsen langs bos-
randen, houtwallen en boven hooi- en graslanden in de buurt van
water. Later zoeken zij het water op en bezetten er kleine
territoria. Mannetjes vliegen vrij onopvallend laag over het water
op zoek naar vrouwtjes. Ze rusten vaak op struiken en bomen,
vooral bij lage temperaturen. Zij zijn niet uitgesproken agressief
tegenover andere mannetjes of andere libellen.
Als het mannetje en vrouwtje ontdekt, wacht hij tot ze opvliegt om
haar vast te grijpen. De paring vindt plaats op bomen of struiken of
in de hogere oevervegetatie. Het vrouwtje zet de eitjes af zonder
Mannetje Glassnijder - Foto Eelke Schoppers
begeleiding van het mannetje in drijvende of in het water staande,
halfvergane stengels van planten als Riet, Lisdodde en biezen.
Biotoop van de larven
Jonge larven leven tussen wortels van waterplanten en bomen, ou-
dere larven leven in hogere waterlagen en houden zich vast aan
wortelende en drijvende plantendelen. Bij verstoring houden ze
zich dood en zijn zodoende moeilijk tussen het plantenafval te
ontdekken. De larven ontwikkelen zich traag en overwinteren ver-
moedelijk driemaal, behalve in visloze, voedselrijke, kleine wateren
waar ze na één jaar reeds kunnen uitsluipen.
Vliegtijd
Van eind april tot begin juni, met een piek van half mei tot begin
juni. De glassnijder is de eerste glazenmaker die in het voorjaar
tevoorschijn komt. Het is een typische voorjaarsoort met een korte
hoofdvliegtijd.
Verbreidingsvermogen
De Glassnijder is redelijk mobiel en kan waarschijnlijk vrij goed ge-
schikte biotopen koloniseren.
Gekende waarnemingen voor 1996
Door DUMONT vijf jaar op rij waargenomen (1964-1968) maar altijd
zeldzaam langs de Kleine zavelput en aan de bomputten op het
Arendsveld (WMD 101).
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Geen
(1 waarneming op 21/08/1999 op perceel WMD 31 valt volledig
buiten de vliegtijd van de soort en betreft vrijwel zeker een verwis-
seling met een Paardenbijter, Aeshna mixta)
Bescherming
Een soort die gebaat is bij een structuurrijke en goed ontwikkelde
oeverzone. Men kan hier voor zorgen door enkele stroken in de
zomer te maaien en andere in de winter.
Besluit
Brachytron pratense vertoont een algemene historische achteruit-
gang in Vlaanderen . Voor 1980 kwam de soort nog voor in iedere
provincie. De verspreiding is nu echter beperkt tot Antwerpen en
Limburg en enkele vindplaatsen in Wallonië.
Zijn achteruitgang wordt toegeschreven aan de toenemende ver-
vuiling van stilstaande plassen en vijvers (verzuring en eutrofiëring)
en het veranderd oevergebruik van vele plassen door de sportvis-
serij en watervogelkweek.
De laatste jaren worden er toch weer op een aantal plaatsen kleine
populaties waargenomen, wat kan wijzen op een langzaam herstel.
De achteruitgang van de soort door de jaren en het ontbreken van
recente waarnemingen laten vermoeden dat de Glassnijder niet
meer voorkomt in de Wellemeersen.
66
Brachytron pratense