Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Coenagrion puella (Linnaeus, 1758)
Azuurwaterjuffer
Biotoop
De Azuurwaterjuffer is een ubiquist die in de meest diverse bioto-
pen voorkomt. In eerder kleine eutrofe tot matig voedselarme
plassen worden de grootste aantallen gevonden. De soort kan
zowel gevonden worden in pionierplassen zonder waterplanten als
in plassen met een goed ontwikkelde watervegetatie, maar de
populatieomvang hangt samen met de aanwezigheid van drijvende
waterplanten. Hoe meer drijvende waterplanten, des te groter de
populatie. Ook langs beken, grachten, kanalen en rivieren is de
soort aanwezig maar dan in lagere aantallen. Op grotere plassen
komt ze vooral langs de oeverzone voor.
Imago’s
Jonge imago’s verlaten vrijwel onmiddellijk de geboortewateren en
migratie vindt in deze levensfase plaats. Geslachtsrijpe mannetjes
keren terug naar het water op zoek naar vrouwtjes. Zij vertonen
quasi-territoriaal gedrag, er wordt geen afgebakend territorium be-
zet, maar mannetjes die elkaar ontmoetten achtervolgen mekaar
een korte tijd. Dit gedrag reguleert in zekere mate de dichtheid van
individuen bij het water. Mannetjes grijpen zittende vrouwtjes en
proberen een copulatie af te dwingen, als dit lukt duurt de paring
hooguit een kwartier. De eieren worden in tandem afgezet, bij
voorkeur op plaatsen met ondergedoken of drijvende waterplanten
en waar ook andere tandems aanwezig zijn.
Zowel deze groepsvorming als de karakteristieke verticale houding
van het mannetje tijdens de eiafzet verkleinen de kans op predatie
door kikkers. Eiafzet vindt alleen plaats bij zonnig weer en de totale
eiproductie houdt sterk verband met het aantal zonnige dagen.
Mannetje Azuurwaterjuffer - Foto Henk Wallays
Biotoop van de larven
De larven leven tussen planten en op de bodem. De levenscyclus
duurt meestal één jaar, zelden twee.
Verbreidingsvermogen
Een weinig mobiele soort, waarvan de mannetjes meestal terugke-
ren naar het water waar ze zijn uitgeslopen. Geslachtsrijpe imago’s
blijven er dan ook de rest van hun leven.
Vliegtijd
Van de eerste week van mei tot het tweede decade van september
met een hoofdvliegtijd tussen half mei en begin augustus.
Gekende waarnemingen voor 1996
Over de gehele waarnemingsperiode van DUMONT aanwezig en
vooral algemeen tot zeer algemeen aan de door hem bezochte
bomputten. Aan de grotere vijvers was de soort echter zeldzamer.
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Uit de beschikbare gegevens blijkt Coenagrion puella de op één na
meest voorkomende juffer in de Wellemeersen te zijn. Niet alleen
aan de bomputten is zij algemeen, maar ook aan de grotere
zavelputten. De uitbreiding aan de grotere wateroppervlakken ging
vermoedelijk ten koste van soorten als Coenagrion pulchellum en
Platycnemis pennipes die hier volledig zijn verdwenen. De aantal-
len liggen aanzienlijk lager aan de Gatesvijver wat waarschijnlijk
toe te schrijven is aan de concurrentie met Enallagma cyathigerum.
De vliegtijd van de Azuurwaterjuffer vertoont in de Wellemeersen
twee pieken, van midden mei tot midden juni en van begin juli tot
eind juli.
Bescherming
De Azuurwaterjuffer is één van de meest algemene libellen van
Vlaanderen. Er zijn geen specifieke beschermingsmaatregelen
nodig om de toekomst van deze soort veilig te stellen.
Besluit
De Azuurwaterjuffer is voor het ogenblik één van de meest voor-
komende waterjuffers in de Wellemeersen en is zowel aan de
bomputten als aan de grotere zavelputten algemeen te vinden. De
uitbreiding aan de grotere wateroppervlakken is opmerkelijk en
ging vermoedelijk ten koste van andere, concurrerende soorten
juffers die hierdoor volledig verdwenen.
34
Coenagrion puella