Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Sympetrum danae (Sulzer, 1776)
Zwarte heidelibel
Biotoop
De Zwarte heidelibel wordt gevonden bij vennen, allerlei matig
voedselrijke plassen en hoogveen. Deze plassen zijn meestal on-
diep, voedselarm en van het zure type. De oever is vaak voor een
deel onbegroeid en in het water komen veenmossen (Sphagnum)
voor. In warme, droge zomers vallen deze plassen vaak droog.
Zich niet voortplantende adulten kunnen in allerlei biotopen worden
waargenomen, hieronder zijn ook voedselrijke plassen en (vis)vij-
vers. Er is heel weinig bewijs gevonden van voortplanting in laag-
veengebieden.
Imago’s
Jonge imago’s worden vaak ver van het water waargenomen. Bij
het water hebben mannetjes een uitkijkpost vanwaar vluchten wor-
den ondernomen om voedsel of vrouwtjes te zoeken. Zij verkiezen
zitplaatsen boven het water. Zij wisselen voortdurend van uitkijk-
post en hebben geen vast territorium, hoewel soortgenoten uit de
omgeving van de uitkijkpost verjaagd worden. Het komt echter
zelden tot een gevecht. De paring duurt vrij lang, tussen 10 en 30
minuten. De eiafzet begint in tandem, maar na enkele minuten laat
het mannetje los en bewaakt nog een tijdje het vrouwtje. De eieren
worden met herhaalde dippende bewegingen afgestreken op
Veenmos (Sphagnum ssp.), maar ook op modder en in al dan niet
begroeid water. De eieren overwinteren.
Biotoop van de larven
De larven komen uit in het voorjaar en sluipen nog hetzelfde jaar
uit. Zij leven op de modderige bodem of tussen veenmos of ande-
Mannetje Zwarte heidelibel - Foto Henk Wallays
re waterplanten.
Zij kunnen tijdelijk uitdrogen van hun biotoop overleven.
Verbreidingsvermogen
De Zwarte heidelibel zwerft over grote afstanden uit en is kan goed
nieuwe biotopen koloniseren. Vergeleken met andere Sympetrumsoorten
zijn de aantallen zwervers eerder klein.
Vliegtijd
Vanaf half mei tot eind september of later. De grootste aantallen in
augustus.
Gekende waarnemingen voor 1996
Over de gehele waarnemingsperiode door DUMONT waargeno-
men, de eerste vijf jaar als enkele geïsoleerde individuen om daar-
na sterk toe te nemen tot de dominerende Sympetrumsoort in 1964
-1965. Op het einde van de waarnemingsperiode terug algemeen
maar niet meer overheersend.
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Vrij algemeen waargenomen over de gehele periode met weinig
schommeling in de aantallen mannetjes en vrouwtjes.
De Zwarte heidelibel heeft een duidelijke voorkeur voor de minder
grote wateroppervlakken en de bomputten, waar ook paring werd
vastgesteld. Jonge exemplaren werden tevens geregeld waargeno-
men. Zij was in de periode 1996-2007 de minst algemene van de
vijf in het gebied voorkomende Sympetrumsoorten. De piek in de
vliegtijd in de Wellemeersen loopt van het tweede decade van
augustus tot het einde van september.
Bescherming
De Zwarte heidelibel is een algemene soort in Vlaanderen en is
momenteel niet in haar bestaan bedreigd. Er dringen zich dan ook
geen speciale maatregelen op. Het is een soort die profiteert van
de toenemende verzuring van het milieu.
Besluit
De zwarte heidellibel heeft in het reservaat de voorkeur voor
kleinere watertjes en de bomputten. Over de hele referentie-
periode werden weinig schommelingen vastgesteld in de aantallen.
Ondanks het feit dat deze soort de minst algemene van de vijf in
de Wellemeersen voorkomende Sympetrumsoorten is, werd zij
over de gehele periode waargenomen en kan men toch gewagen
van een stabiele populatie.
84
Sympetrum danae