Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Crocothemis erythraea (Brullé, 1832)
Vuurlibel
Biotoop
Deze van oorsprong mediterrane soort komt in ons land voor in
allerlei stilstaande, eutrofe plassen die door hun ligging een warm
microklimaat hebben. Het betreft hier onder meer zand- en
kleigroeven, oude rivierarmen en vijvers. De voortplantingsplassen
hebben een goed ontwikkelde water- en oevervegetatie.
Meestal betreft het ondiepe plassen (één tot enkele meters diep)
die gedeeltelijk door bomen en struiken worden omgeven en waar-
van het water snel kan opwarmen. Plassen die door kwel worden
gevoed zijn mogelijk meer geschikt als voortplantingswater omdat
deze in de winter niet tot op de bodem bevriezen.
Imago’s
Geslachtsrijpe mannetjes verdedigen een territorium vanaf vaste
zitplaatsen, soms op de grond maar vaker op stengels of bladeren
die ongeveer een halve meter boven het water hangen. Zij maken
regelmatig inspectievluchten over het water.
Paring vindt plaats bij warm en zonnig weer, meestal in de directe
omgeving van het water of zittend in de oevervegetatie. De paring
duurt heel kort (tot maximum 40 seconden). De eitjes worden door
het vrouwtje direct na de paring afgeslagen op het wateroppervlak,
vooral op plaatsen met veel ondergedoken waterplanten zoals Aar-
vederkruid (Myriophyllum spicatum). Mannetjes bewaken de
vrouwtjes tijdens de eiafleg en vertonen een karakteristiek dreig-
gedrag waarbij zij stilstaan in de lucht naast of tegenover manne-
lijke soortgenoten om vervolgens de achtervolging in te zetten in
een normale vlucht.
Biotoop van de larven
Larven verschuilen zich op de bodem tussen oeverplanten en
plantaardig afval. Zij kunnen mogelijk het droogvallen van de plas-
sen doorstaan zoals bij Sympetrumsoorten.
Vliegtijd
Van begin juni tot eind augustus met een duidelijke piek tussen
Mannetje Vuurlibel in typische zithouding - Foto Henk Wallays
begin juli en half augustus.
Verbreidingsvermogen
De Vuurlibel is in staat grote afstanden af te leggen en steeds
meer populaties worden in België aangetroffen . De verspreiding
noordwaarts in de afgelopen jaren gebeurde vrij snel, mogelijk
onder invloed van de warme zomers in de jaren negentig. Tot 1980
was zij een zeldzame dwaalgast in onze streken.
Gekende waarnemingen voor 1996
Door DUMONT als zwerver in 1964 waargenomen aan de Kleine
zavelput (WMD 34) en door HINNEKINT aan de Gatesvijver (WMD
11) in juni 1966. Een eigen waarneming dateert van juli 1984 aan
de Kleine zavelput (WMD 34).
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Een mannetje Vuurlibel werd voor het eerst waargenomen aan de
Kleine zavelput (WMD 34) op 15 juli 2005. Daags nadien werd er
een mannetje gevangen en bleken nog twee andere mannetjes en
één vrouwtje aanwezig. Er werd meteen ook eiafzet vastgesteld.
Op 21 juli werd nogmaals eiafzet waargenomen onder bewaking
van een mannetje. Reeds op 17 juni 2006 waren op dezelfde
plaats drie mannetjes aanwezig, waarvan één kon worden gevangen.
Dit exemplaar was nog niet volledig uitgekleurd. Tussen 8 en
15 juli waren nog twee mannetjes aanwezig. Gezien het vermoeden
van voortplanting werd gezocht naar exuvia. Dit bleef echter
vruchteloos.
In 2007 werd het vermoeden van voortplanting bevestigd; voor het
eerst werden reeds op 18 mei tenerals gevonden in het spoorwegtalud
aan de Kleine Zavelput en bleef de soort er de hele zomer
(tot in september) aanwezig.
Bescherming
Gezien de recente uitbreiding in Noordwest-Europa en het steeds
warmer wordende klimaat kan de Vuurlibel zich definitief in ons
land en meer specifiek ook in ons reservaat vestigen. Voor deze
soort is het dan belangrijk dat het voortplantingswater beschut
blijft tegen de wind. Omringende bosschages worden dan ook
beter niet gekapt. Verder is het belangrijk dat de oevervegetatie
structuurrijk is en blijft. Dit kan bereikt worden door extensieve
begrazing of een weldoordacht maairegime.
Besluit
De Vuurlibel is een nog vrij zeldzame, recente bewoner van de
Wellemeersen. Aan de Kleine zavelput kan men de soort nu een
aantal jaar op rij regelmatig waarnemen en wijst alles erop dat de
soort er zich heeft voortgeplant.
Gezien het steeds warmer wordende klimaat bestaat de kans dat
deze van oorsprong zuidelijke soort zich ook definitief in ons
reservaat vestigt.
82
Crocothemis erythraea