Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Sympetrum pedemontanum (Allioni, 1766)
Bandheidelibel
Biotoop
De Bandheidelibel komt bij voorkeur aan langzaam stromende
beken en afwateringsgrachten tot 3m breed en 30cm diep ( BEYER,
1988; MICHIELS & DHONDT, 1987; STÖCKEL, 1983) maar ook langs
kleine waterplassen (BUCHWALD et al., 1984). De habitats worden
gekenmerkt door gedeeltelijk droogvallende oevers , snel opwar-
mend en ondiep water, het ontbreken van bomen in de omgeving
en een matig hoge en dichte vegetatie ( TAMM, 1982).
In de omgeving zijn onbegraasde weilanden voorhanden die als
rust-, overnachtings- en rijpingplaats worden gebruikt. Opvallend
is dat op de belangrijkste Nederlandse en Belgische vindplaatsen
het water kalkrijk is.
Imago’s
De Bandheidelibel is een typische pioniersoort. Imago’s brengen
hun korte rijpingsfase door op warme plekken met een rijk
gestructureerde vegetatie. De soort kan in korte tijd massaal uitsluipen,
waarna grote aantallen in de omgeving rondvliegen. Een
dag later kunnen zo goed als alle individuen weer verdwenen zijn.
De individuen zijn snel geslachtsrijp. De mannetjes bezetten geen
territorium, maar wachten op vrouwtjes in de vegetatie rond de
voortplantingswateren. De paring gebeurt hangend in de vegetatie.
De eiafzet begint in tandem maar wordt kort nadien door het
vrouwtje alleen voortgezet.
De levenscyclus is eenjarig. De eieren komen midden mei uit en de
larven kunnen zich in twee maanden volledig ontwikkelen.
Biotoop van de larven
De larven houden zich op in de ondiepe waterzone, levend tussen
waterplanten. Bij toenemende concurrentie tussen larven van an-
Mannetje Bandheidelibel - Foto Eelke Schoppers
dere soorten verdwijnt de soort.
Verbreidingsvermogen
De waarneming van zwervers in België laat zien dat de Band-
heidelibel in staat is zeer grote afstanden af te leggen.
In Vlaanderen zijn de echte populaties echter beperkt tot enkele
tientallen vindplaatsen in de oostelijke Antwerpse Kempen en
West-Limburg.
Vliegtijd
Van eind juli tot begin oktober.
Gekende waarnemingen voor 1996
Geen.
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Op 14/09/2002 en de daarop volgende dagen werden minstens
drie verschillende mannetjes gezien vliegend over de percelen
WMD 26, WMD 39 en WMD 58. Eén exemplaar kon worden
gevangen en bleek volledig adult.
Vermoedelijk waren er tussen eind augustus en half september
2002 verschillende tientallen Bandheidelibellen aanwezig in de
Denderstreek. Een eerdere waarneming dateert van 25/08/2002 in
Pollare (MED. C. DECORTE). De soort slaagde er echter niet in zich
te reproduceren.
Bescherming
Droogvallen of regelmatig opschonen van wateren kan voorkomen
dat de vegetatie te hoog en te dicht wordt voor eiafzet, of dat
concurrerende soorten zich kunnen vestigen. Het opschonen dient
gefaseerd te gebeuren, zodat niet alle larven of eitjes verwijderd
worden en er voldoende structuurvariatie blijft. Structuurrijke
graslanden zijn van groot belang als rijpings-, foerageer- en
rustgebieden. Extensieve begrazing of een gefaseerd maaibeheer
is in deze gebieden gunstig voor deze soort.
Besluit
De Bandheidelibel is een van origine oostelijke soort die aan het
begin van deze eeuw uit Noordwest-Europa verdween, maar zich
na 1953 weer uitbreidde. De eerste waarnemingen voor België
dateren van begin jaren tachtig, de soort werd nadien steeds
vaker waargenomen. Het is duidelijk dat deze soort sinds de jaren
negentig zijn noordwestelijk grenzen aan het verleggen is. De
waarneming in de Wellemeersen dient in dezelfde optiek gezien te
worden. De soort bleef even gevangen in de natuurlijke val die het
reservaat is, maar slaagde er niet in zich te reproduceren.
90
Sympetrum pedemontanum