Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Lestes sponsa (Hansemann, 1823)
Gewone pantserjuffer
Biotoop
Een soort die voorkomt in sterk uiteenlopende watertypen, met een
voorkeur voor ondiepe, af en toe droogvallende, veelal stilstaande
wateren met een brede vegetatiezone. Het gaat hier om vennen,
duinplassen, sloten , allerlei moerassen, laag- en hoogveen en
zelfs in tuinvijvers met een goed ontwikkelde opgaande oevervege-
tatie die voor beschutting zorgt. Ook traagstromende waterlopen
worden bezocht. De grootste populaties van deze soort worden
gevonden bij zure voedselarme wateren (vennen).
Imago’s
Jonge imago’s trekken na het uitsluipen weg van het water en zoe-
ken de ruige vegetatie op van bosranden en kapvlakten, waar ze
vooral op muggen jagen. Zij overnachten op gemeenschappelijke
slaapplaatsen aan of op enige afstand van het water. Geslachts-
rijpe mannetjes zoeken het water op en gedragen zich agressief
tegenover andere mannetjes. Zij vliegen ook op iedere andere
juffer af, zodat zij vaak op onwillige of ongeschikte partners stuiten.
De paring vindt dan ook meestal niet bij het water plaats en duurt
een halfuur tot uitzonderlijk één uur.
De eieren worden meestal in tandem afgezet. In tegenstelling tot
andere pantserjuffers gaat het vrouwtje hierbij regelmatig onder
water. Soms daalt het mannetje mee onder de waterspiegel. De
eieren worden in bij voorkeur levende oeverplanten afgezet, zoals
russen (Juncus sp.), biezen (Scirpus sp.) en Gele lis (Iris pseuda-
corus).
Biotoop van de larven
De in de nazomer afgezette eieren komen in april uit. De larven le-
ven tussen de water- en oeverbegroeiing. De larvale ontwikkeling
kan binnen twee maanden worden voltooid, wat strookt met het tij-
delijk karakter van sommige vootplantingswateren.
Mannetje Gewone pantserjuffer - Foto Henk Wallays
Vliegtijd
De hoofdvliegtijd situeert zich vanaf midden juni tot het einde van
september, met een piek in het eerste en tweede decade van au-
gustus.
Verbreidingsvermogen
Daar Lestes sponsa een vrij talrijke soort is, valt het zwerfgedrag
niet speciaal op. De zwerflust van verwante pantserjuffersoorten
doet vermoeden dat ook deze soort uitstekend in staat is nieuwe
biotopen te koloniseren.
Gekende waarnemingen voor 1996
Pas in 1968 voor het eerst waargenomen door Dumont in kleine
aantallen aan de Kleine Zavelput (WMD 34) en aan de bomputten
aan het Arendsveld (WMD 100). De soort ondervond in die eerste
jaren sterke competitie van de Houtpantserjuffer (Lestes viridis).
Waarnemingen in de periode 1996-2007
De gewone pantserjuffer blijkt verspreid over het reservaat voor te
komen en wordt vooral aangetroffen aan de kleine vijvertjes,
bomputten en de drassige weiden met poelen die tijdens warme
zomers droogvallen.
Het is de minst algemene van de twee soorten pantserjuffers in het
reservaat en is opvallend afwezig aan de grotere vijvers die als
voortplantingswateren bastions blijven van Lestes viridis.
Op plaatsen waar beiden soorten voorkomen is concurrentie onder
de mannetjes waargenomen, en bezet Lestes sponsa de plaatsen
met oevers zonder begroeiing van bomen of struiken. Gezien
paring en eiafzet werd vastgesteld en tijdens de referentieperiode
regelmatig tenerals werden aangetroffen, wordt deze soort tot de
vaste bewoners van de Wellemeersen gerekend.
De meeste individuen werden waargenomen eind juli en het eerste
decade van augustus.
Bescherming
De Gewone pantserjuffer is een algemene soort die geen echte
beschermingsmaatregelen behoeft. De soort profiteert vermoede-
lijk van menselijke ingrepen. Door het pionierskarakter kan deze
soort zich goed handhaven en valt eerder een voor- dan een
achteruitgang te verwachten.
Besluit
Niettegenstaande het biotoop van de Gewone pantserjuffer volop
aanwezig is in de Wellemeersen, zijn de waargenomen aantalllen
opvallend kleiner dan deze van de Houtpantserjuffer. Nochtans
kan deze soort frequent en verspreid over het reservaat waargeno-
men worden. Aan de grotere wateroppervlakken heeft ze echter
sterk te lijden onder de concurrentie van Lestes viridis.
28
Lestes sponsa