Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Aeshna affinis (Vander Linden, 1820)
Zuidelijke glazenmaker
Biotoop
De Zuidelijke glazenmaker is een van origine mediterrane soort en
wordt bij ons voornamelijk aangetroffen bij kleine, ondiepe stil-
staande plassen veelal omgeven door een lage vegetatie van
Pitrus, biezen, Lisdodde of Riet. Deze plassen zijn zonnig gelegen
en drogen op het einde van de zomer meestal uit.
In de duinen leeft de soort in vochtige, natte graslandjes.
Ze vermijdt zoveel mogelijk plaatsen met een groot vrij wateropper-
vlak.
Imago’s
Volwassen mannetjes bezetten heel kleine territoria langs droog-
vallende oevers en kleine watertjes. Opvallend is de kalme, lage
vlucht van zowel mannetjes als vrouwtjes. Ze rusten regelmatig op
stengels of takken. Tandemvorming gebeurt in de lucht, waarna
het paringswiel in de vegetatie rond de voortplantingsplaats gaat
hangen. In tegenstelling tot de andere Aeshnasoorten, zetten
vrouwtjes de eieren in tandem af, zelden ook solitair. De eieren
worden afgezet op door schaduw beschutte plaatsen in vochtige
modder of humus, soms tot enkele meters afstand van de waterlijn.
De eieren komen pas na de winter uit.
Biotoop van de larven
De larven leven vermoedelijk tussen planten in het water en verdragen
het uitdrogen van het biotoop. De snelle ontwikkeling van
de larven stelt deze soort in staat tijdelijke wateren te bewonen.
Voor de ontwikkeling van het laatste larvale stadium en het uitsluipen
van de larven is een hoge watertemperatuur vereist.
Vliegtijd
Hoogzomersoort - van midden juli tot begin september, met een
piek begin augustus.
Verbreidingsvermogen
De soort is zeer mobiel en kan geschikte biotopen goed kolonise-
Mannetje Zuidelijke glazenmaker - Foto Daan Stemgée
ren. In sommige jaren kan ze haar leefgebied sterk uitbreiden in
noordelijke richting. Geschikte biotopen kunnen snel worden gevonden.
Uit waarnemingen blijkt dat deze soort waarschijnlijk in
groep trekt. Na deze invasies kan een tijdelijke vestiging volgen.
In 1995 ondernam deze soort een ware invasie op Noordwest-
Europa. Ze werd toen op 19 plaatsen in België gemeld.
Eén van deze gedocumenteerde waarnemingen werd gedaan in
het reservaat Honegem bij Aalst. ( D’ HAESELEER W., STEMGEE D. &
VAN DEN BERGHE J., 1995, Wielewaal 61 (6), 199-203 ). Uit verdere op-
volging tot 1999 bleek dat de soort zich er zich zeer waarschijnlijk
vijf jaar op rij had voortgeplant, om nadien weer te verdwijnen.
(VAN DEN BERGHE J., 1999, Wielewaal 65 (2), 54-55).
Gekende waarnemingen voor 1996
DUMONT vond in juli 1969 een exuvium aan één van de bomput-
ten op het Arendsveld (WMD 100) en de daaropvolgende dagen
werd in dezelfde omgeving een mannetje in vlucht gezien.
Het was de eerste waarneming voor België sinds 1888.
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Op 16/08/1997 werd voor het eerst een mannetje waargenomen
aan de kleine, ondiepe depotvijver (WMD18).
Vanaf 2002 zijn er dan, behalve in 2004 en 2007, jaarlijks waarnemingen
gekend van mannetjes en wijfjes langs droogvallende
poeltjes en slenken, voornamelijk op de vloeiweide te Erembodegem
( WMD171-173-181), maar ook aan of in de omgeving van
bovenvermelde vijver.
Het gaat hier steeds om kleine watertjes, die in de warmere zomers
geheel of gedeeltelijk opdrogen. De waargenomen dieren
gedroegen zich steeds zeer schuw zodat tot op heden geen
enkel exemplaar kon worden gevangen. Opvallend was ook dat
nooit beide seksen samen werden gezien, zodat ook geen
paringsgedrag kon worden vastgesteld.
Er werden op de observatiesites ook geen larvenhuidjes gevonden.
Bescherming
Daar het uitverkoren biotoop van de Zuidelijke glazenmaker volop
te vinden is in de Wellemeersen, hoeven er geen speciale maat-
regelen te worden genomen.
Besluit
De waarnemingen van de Zuidelijke glazenmaker in de Welle-
meersen betreffen op het eerste gezicht allen zwervende dieren,
zoals dit ook op een aantal plaatsen elders in Vlaanderen het geval
is. Er werd echter nog nergens een sluitend bewijs geleverd van
een succesvolle, permanente vestiging. Een dergelijke vestiging
van de Zuidelijke glazenmaker in het reservaat is dus vooralsnog
niet aan de orde. Het is echter niet uitgesloten dat de soort er zich,
zoals in de Honegem, tijdelijk zou kunnen voortplanten of zich
reeds heeft voortgeplant.
52
Aeshna affinis