Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Cordulegaster boltonii (Donovan, 1807)
Gewone bronlibel
Biotoop
De Gewone bronlibel bewoont bovenlopen van heldere beken en
kleine rivieren zowel in het laagland als in heuvelachtig terrein.
Soms komt ze ook voor in bron- en kwelgebieden van venen en
moerassen. De beken hebben helder water, zijn een halve tot
twee meter breed en worden door kwel gevoed. Zij hebben een
zandige, fijnkiezelige en soms slibrijke bodem. Zij worden omgeven
door bomen en struiken, zijn aan bosranden gelegen of in open
gedeelten van het bos.
Imago’s
Jagende dieren zijn vaak ver van het water te vinden, langs bos-
randen en wegkanten. Volwassen mannetjes patrouilleren vaak
een ganse dag op zoek naar vrouwtjes, boven beekjes heen en
weer vliegend op 20 tot 40cm boven het water. Zij bezetten geen
echte territoria maar reageren zeer agressief tegenover andere
mannetjes. De vrouwtjes komen alleen naar het water om te paren
of eieren af te zetten. Eens vastgegrepen door een mannetje,
vliegen ze in tandem weg om te paren in struikgewas of bomen.
Het vrouwtje zet solitair de eitjes af in geschikte zandige of slibrijke
plekken in de beek, zich af en toe in vegetatie verbergend voor
patrouillerend mannetjes. Tijdens de eiafzet buigt ze haar achterlijf
in een rechte stand en prikt al vliegend de eitjes met een dansende
beweging in het substraat van zand of slib. Omdat de eieren geen
plaklaag hebben hechten ze zich niet aan het substraat vast.
Biotoop van de larven
De eieren komen voor de winter uit. De larven leven tussen de ve-
getatie of ingegraven tussen slib of zand, waar ze hun prooi af-
wachten. Zij hebben stromend water nodig, maar kunnen tijdelijk
een droogte overleven. Zij steken het achterlijf buiten het water om
Vrouwtje Gewone bronlibel - Foto Wouter Faveyts
lucht in te ademen. Uitsluipen gebeurt ’s nachts of in de vroege
ochtend. Meestal hechten ze zich vast aan de halmen van zeggen
(Carex sp.) of biezen (Scirpus sp.), maar ook takken of bemoste
stenen worden gebruikt. De levenscyclus neemt soms wel vier of
vijf jaar in beslag, in gunstige omstandigheden twee jaar.
Vliegtijd
Van begin juni tot begin september, met een piek in juli. In een
Warme nazomer is het mogelijk vooral zwervende individuen te
zien tot eind september.
Verbreidingsvermogen
Hoewel deze soort niet bekend staat als er soort met sterke zwerf-
neigingen, kan ze soms ver van de voortplantingsgebieden opdui-
ken vooral na het droogvallen of verstoring van de biotoop. De
kans op vestiging op nieuwe plaatsen lijkt echter klein. Naast de
nog vrij grote verspreiding in de Ardennen, maar ook steeds va-
ker in kleinere aantallen, komt de Gewone bronlibel in Vlaanderen
enkel voor op de Kempense zandgronden, in de Dijlevallei, in het
Meerdaalwoud en in de Vlaamse Ardennen ( Ronse, Kluisber–
gen, Schorisse en Brakel).
In 2003 werden in een beek in de buurt van het Raspaillebos
te Geraardsbergen door J.MERTENS larven gevonden en op 28
juni 2008 werd er ook voor het eerst een imago aangetroffen
(J. CORNELIS, 2008 - Dendriet jaargang 7-nummer 4 p.20- 21).
Dit is mogelijk de dichtst bij zijnde populatie.
Gekende waarnemingen voor 1996
Geen
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Tussen 8 en 18 juli 1998 werd één individu gezien in het hart van
reservaat (kleikom-laagveen WMD 70). Op 21 en 22 augustus
1999 werden twee individuen jagend langs de spoorwegtalud aan
Kleine Zavelput (WMD 31) gespot. Gezien deze waarnemingen
gebeurden door verschillende waarnemers, werden ze dan ook
weerhouden. Het ging echter zonder twijfel om zwervende dieren.
Bescherming
De grootste bedreiging voor de Gewone bronlibel is het verdwijnen
van haar specifiek leefgebied.
Alle toekomstige beheers - en beschermingsmaatregelen dienen
gericht te zijn op de bescherming van dit biotoop in combinatie met
een effectieve bestrijding van de verdroging.
Grondwateronttrekking door landbouw, industrie of voor drinkwater-
voorziening in de buurt van deze gebieden is volledig uit den boze.
Besluit
De waargenomen Gewone bronlibellen in de Wellemeersen in
1998 en 1999 betroffen zonder twijfel zwervende dieren, mogelijk
op zoek naar een nieuw, geschikt biotoop.
Het lijkt redelijk te veronderstellen dat dergelijke dieren in het
reservaat terecht komen door één of meerdere van de reeds
besproken verspreidingswegen te volgen.
70
Cordulegaster boltonii