Libellen in de Wellemeersen - Natuurpunt

Erythromma (Cercion) lindenii (Selys, 1840)
Kanaaljuffer
Biotoop
De Kanaaljuffer komt voor bij langzaam stromende rivieren,
vaarten of rustige delen van kanalen, in plassen in zand- of leemaf-
gravingen, grote vijvers en soms in beken. Vaak gaat het om
nieuw gecreëerde plassen, die zuurstofrijk en vrij helder zijn. Ze
zijn zonnig gelegen en het water kan zodoende snel opwarmen.
In de oeverzone van de plassen vinden wij een goed ontwikkelde
waterplantenvegetatie met Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum),
Hoornblad (Ceratophyllum ssp.), Waterpest (Elodea ssp.),
Veenwortel (Polygonum amphibium) en fonteinkruiden (Pota-
mogeton ssp.). Op de langzaam stromende rivieren zoals de
Dender komt er extra zuurstof in het water door de aanwezigheid
van sluizen.
Imago’s
Anders dan de andere blauwzwarte juffers vliegen Kanaaljuffers
snel en laag over het wateroppervlak en komen enkel voor de pa-
ring in de buurt van de oever. De mannetjes bezetten uitkijkpunten
midden op het water, bijvoorbeeld op bladeren van Gele plomp
(Nuphar lutea), wieren, stokken of bloeiaren van waterplanten
zoals Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum).
Zij houden het lichaam hierbij vlakker dan andere waterjuffers.
Mannetjes zijn zeer agressief en vallen iedere naderende juffer
aan. Een vrouwtje na een snelle achtervolging gegrepen.
De paring vindt plaats in de oeverzone en de eieren worden in tan-
dem afgezet vaak in groep.
Het vrouwtje loopt meestal achteruit over een drijfblad het water in
en verdwijnt soms geheel in het water. In dat geval laat het
mannetje los en wacht hij tot het vrouwtje weer tevoorschijn komt
om haar hierop weer uit het water te trekken.
Biotoop van de larven
Na het uitkomen leven larven tussen waterplanten.
Mannetje Kanaaljuffer – Foto Henk Wallays
De levenscyclus wordt in één jaar voltrokken, het is een typische
hoogzomersoort.
Vliegtijd
Van begin juni tot begin september. De hoofdvliegtijd situeert zich
echter van half juni tot half augustus, met een piek de eerste helft
van augustus.
Verbreidingsvermogen
De Kanaaljuffer is zeer goed in staat om nieuwe gebieden te kolo-
niseren. De soort verspreidt zich vooral via lijnvormige wateren
zoals rivieren en kanalen.
Gekende waarnemingen voor 1996
Over de gehele periode door DUMONT waargenomen. De soort
was vrij algemeen aan de grotere wateroppervlakken, maar afwe-
zig in het bomputtenbiotoop.
Waarnemingen in de periode 1996-2007
Uit de beschikbare gegevens blijkt er in de status van de kanaal-
juffer door de jaren heen weinig verandering te zijn gekomen. De
soort blijft vrij algemeen aan de grotere wateroppervlakken, maar
zonder echter grote aantallen aan te nemen. Aan de Gatesvijver is
ze wat algemener dan aan de andere grotere plassen, ondanks het
soms massaal optreden van Enallagma cyathigerum.
Een aantal waarnemingen in de onmiddellijke omgeving van of bo-
ven de Dender laat vermoeden dat de bestaande populatie ook
wordt aangevuld met zwervende dieren.
Bescherming
De Kanaaljuffer wordt in Vlaanderen niet bedreigd. In de toekomst
bestaat het gevaar voor toenemende waterrecreatie. Bootverkeer
op kanalen en toename van vissers leidt tot eutrofiëring en
aantasting van watervegetaties en uiteindelijk tot het verdwijnen
van populaties. Waardevolle delen van wateren beschermen is
voor de toekomst van de Kanaaljuffer zeer belangrijk.
Besluit
Erythromma lindenii, een soort met een voorkeur voor zuurstofrijk
water blijkt door de jaren heen vrij algemeen voor te komen in de
Wellemeersen, meer bepaald aan de grotere vijvers, zonder ech-
ter ooit grote aantallen aan te nemen. Vermoedelijk worden de
bestaande kolonies aangevuld met zwervende dieren, die de
Dender als verbreidingsroute gebruiken.
38
Erythromma lindenii